Bạn đến chơi nhà
(Nguyễn Khuyến)
Lâu lắm rồi bạn mới về nhà[1].
Con đã xa, chợ đã xa.
Ao sâu nên khôn câu cá[2],
Vườn rộng hàng rào hiếm, gà khó đuổi.
Bắp cải mọc từ trên cây[3]búp cà phê tươi[4],
dây, dưa hoặc hoa mới hái.
Khi bắt đầu tiếp khách mà không có cơi trầu,
Bác đến chơi với em.
[1] Có bản chép rằng “tôi không về nhà thường xuyên”.
[2] Có bản chép “Khôn ngoan mò cá”.
[3] Có bản chép rằng “Cải từ trên cây rơi xuống”.
[4] Có bản chép là “cà nụ”.
Rút từ Quốc Văn Tùng Ký (AB.383), Nam âm tự vị (VHv.2381). Bản Quốc Văn Tùng Ký tên là “Gặp bạn ngồi chơi”, bản “Nam âm thảo” là “Gặp bạn ngồi chơi ái tình”.
Ghi chú:
Nguyễn Khuyến (1835-1909) người làng Vị Hạ (làng Và), xã Yên Đổ, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam. Vì khoa thi đứng đầu cả ba kỳ thi Hương, Hội, Đình nên được gọi là Tam nguyên Yên Đổ. Nguyễn Khuyến làm quan khoảng 10 năm rồi về ở ẩn Nguyễn Khuyến là nhà thơ lớn của dân tộc. Thơ của ông có cả chữ Nôm và chữ Hán, phần lớn được sáng tác vào khoảng thời gian ông rời quan.
Bạn đến chơi nhà là một bài thơ trữ tình độc đáo được làm theo thể thơ thất ngôn đường luật. Với bài ca dao này tác giả đã cho ta thấy một trong những tình cảm đáng quý nhất của con người đó là tình bạn.
I. Đọc – hiểu văn bản:
Câu 1: Viếng thăm thuộc thể thơ gì? Tại sao lại kiên quyết như vậy?
Dòng 2: Đoạn thơ lặp lại bằng cách tạo ra tình huống tuyệt nhiên không thấy bác để rồi kết thúc bằng câu “Bác đến chơi, bác với em!”. Nhưng nó thể hiện một tình bạn bền chặt.
Một. Theo nội dung của câu đầu tiên, Nguyễn Khuyến nên đối xử với bạn như thế nào khi bạn đến nhà.
b. Nhưng qua sáu câu thơ tiếp theo, tình cảnh của Nguyễn Khuyến như thế nào? Tác giả tạo ra một tình huống đặc biệt như vậy có dụng ý gì?
c. Câu thơ thứ tám, đặc biệt là cụm từ “ta với ta” nói lên điều gì? Câu thơ này có vai trò khẳng định một điều về tình bạn của nhà thơ.
đ. Nhận xét chung về tình bạn của Nguyễn Khuyến trong bài thơ.
tôi làm việc ở ngoài
Câu hỏi 1: Ngôn ngữ của bài học bạn đã về nhà là gì? Ngôn ngữ của đoạn văn đã học Sau khi chia tay có gì khác nhau?
Câu 2. So sánh cụm từ “ấy với ta” trong bài Bạn đến chơi nhà Qua Đèo Ngang của Bà Huyện Thanh Quan.
* Viết bài:
Bạn đến chơi nhà
(Nguyễn Khuyến)
I. Đọc hiểu:
Câu hỏi 1:
– Bạn đến chơi nhà cũng là một bài ca dao khải huyền về luật đi đường.
– Bài thơ này có 8 dòng, mỗi dòng 7 chữ, gieo vần ở cuối câu đầu và chữ cuối của khổ thơ (1, 2, 4, 6 và 8).
– Trong bài, ở 4 câu giữa cũng có phép đối: câu 3 đối với câu 4, câu 5 đối với câu 6.
câu thơ thứ 2:
Bài hát có ý nghĩa bởi việc dựng lên tình huống không có gì đón bạn nhưng vẫn thể hiện được tình bạn bền chặt.
Một. Theo nội dung của câu đầu tiên (Lâu lắm rồi tôi mới đến nhà bạn), lẽ ra Nguyễn Khuyến phải đối xử với bạn thật chu đáo và tử tế.
b. Nhưng ở sáu câu tiếp theo, nhà thơ tô vẽ nên một tình huống rất đặc biệt nhằm tạo ra những câu chuyện cười: Cái gì cũng có mà hóa ra chẳng có gì. Vật chất muốn đạt cực đại, nhưng lại không ngừng co rút, đến mức không còn gì nữa. Vì vậy, bạn chỉ có tình yêu. Việc tạo ra tình huống như vậy, với cách nói bông đùa, thể hiện mong muốn được đối xử cả về vật chất và tinh thần, nhấn mạnh tình thương. Chỉ có tấm lòng thành thật mới bù đắp được những thiếu thốn về vật chất.
c. Câu 8, ngữ đoạn ta và ta nhấn mạnh tình cảm tay ba không nhất thiết phải hoàn toàn bằng vật chất mà chỉ cần có tình yêu chân chính. Người quen đôi khi chỉ cần gặp nhau ngâm vài câu, tấu một bản nhạc, thế là đủ vui rồi. Tình yêu không nhất thiết phải đầy đủ vật chất mới hạnh phúc.
đ. Từ cách cư xử của nhà thơ, có thể thấy Nguyễn Khuyến rất quan tâm đến bạn, muốn tiếp đón bạn rất chu đáo. Đồng thời ta cũng thấy trong tình bạn, Nguyễn Khuyến rất coi trọng tình thân, đề cao sự tôn trọng trong tình bạn.
Tôi làm việc ở ngoài.
Câu hỏi 1:
*Khác biệt:
– Sau phút chia tay:
+ Ngôn ngữ trang trọng, mẫu mực, trau chuốt, tinh tế.
+ Địa danh được dùng theo ước lệ tượng trưng của thơ văn trung đại, là địa danh xa lạ, không phải của Việt Nam.
– Bạn đến chơi nhà:
+ Ngôn ngữ mộc mạc đời thường, đa số là từ thuần Việt.
+ Mang đậm nhịp sống quê hương, lời ca Đường luật như lời đời thường.
+ Những điều đưa vào thơ đều gần gũi, thân quen.
* Tương tự như: Cả hai đều súc tích và có giá trị nghệ thuật cao.
Câu 2. . Cụm từ ta và ta trong thơ Bà huyện Thanh Quan chỉ tác giả một mình với mảnh tình của mình, còn trong thơ Nguyễn Khuyến cụm từ này được dùng để chỉ nhà thơ và bạn tri kỉ.
Cảm nhận bài hát Bạn về thăm nhà của Nguyễn Khuyến
