Bạn nghĩ gì về bài hát sau đây:
“Lòng này gửi gió đông có tiện không?
Hãy gửi ngàn vàng cho ne yena.
Mặc dù Non Yen không có trong khu vực,
Nhớ anh sâu đậm đường thiên lý.
Bầu trời thật sâu thẳm và không thể đo lường được,
Thật là một kỉ niệm đau thương về anh.
Một cảnh buồn, những người trung thực,
Cành sương giăng đầy tiếng mưa tí tách.”
(Trích Chinh phụ ngâm, nguyên tác của Đặng Trần Côn, Đoàn Thị Điểm dịch, SGK Ngữ văn 10, Tập 2, NXB Giáo dục, 2010)
– Trình bày ngắn gọn về tác giả, tác phẩm. Mở đầu vấn đề: Bài thơ bộc lộ nỗi nhớ chồng và nỗi nhớ đoàn tụ của kẻ chinh phu.
* Xuất xứ bài hát:
Tình cảnh cô đơn của kẻ chinh phục là một trong những bài ca dao đặc sắc diễn tả hoàn cảnh và tâm trạng của người chinh phu phải sống trong cảnh cô đơn, tủi hờn khi chồng ra trận. Phần đầu của đoạn văn là sự mong mỏi, chờ đợi một người chồng trong sự mòn mỏi, vô vọng của kẻ chinh phụ.
* Phân tích bài hát:
+ Người chinh phụ muốn gửi tấm lòng của mình cho người chồng nơi biên ải xa xôi:
“Lòng này gửi gió đông có tiện không?
…………………….
Cành sương giăng đầy tiếng mưa tí tách.”
– Đoạn thơ sử dụng câu hỏi tu từ, điển cố (không yên), nghệ thuật ẩn dụ (nghìn vàng), điệp ngữ (anh nhớ), từ láy (sâu thẳm, đau đớn)… không chỉ để thể hiện nỗi nhớ da diết. Khao khát hạnh phúc sâu sắc hơn đã là kẻ chinh phục rồi.
+ Cảnh vật và lòng người như giao thoa, giao cảm. Đoạn thơ triết lí, khái quát quy luật cảm xúc của con người: Cảnh buồn, người trọng…
Bài hát là một biểu hiện trực tiếp của kẻ chinh phục. Tình cảm được thể hiện vừa sâu lắng vừa thiết tha, xúc động.
* Đánh giá, liên hệ:
+ Bài ca có nội dung nhân đạo sâu sắc, mới mẻ: là tiếng nói lên án chiến tranh phong kiến phi nghĩa; cảm thương sâu sắc cho cảnh ngộ của người phụ nữ; thể hiện ước vọng về hạnh phúc lứa đôi mà từ trước đến nay thơ ca ít được đề cập đến.
+ Đoạn thơ miêu tả sâu sắc thế giới nội tâm nhân vật bằng nhiều biện pháp nghệ thuật đặc sắc.
+ Thân phận và tấm lòng người phụ nữ là nguồn cảm hứng trong nhiều tác phẩm nổi tiếng của văn học trung đại giai đoạn này như: Cung oán ngâm khúc Truyện Kiều, thơ Hồ Xuân Hương.
– Đánh giá chung về giá trị của tác phẩm nói chung và đoạn trích nói riêng. Khẳng định sức sống mãnh liệt của tác phẩm văn học chân chính.
thẩm quyền giải quyết:
Nếu như ở 16 câu đầu một người chinh phụ một mình trong căn phòng vắng với tâm trạng lẻ loi, lẻ loi, trống vắng trong lòng thì ở 8 câu cuối nỗi nhớ nhung khát khao hạnh phúc lứa đôi bỗng trào dâng trong lòng họ càng trở nên mãnh liệt hơn. khó chịu hơn bao giờ hết. Nàng mượn gió đông gửi lời yêu chồng. Đó là niềm khao khát, khao khát được biết tin tức của chồng:
“Lòng này gửi gió đông có tiện không?
Gửi một ngàn vàng cho Non Yên.”
Tác giả sử dụng câu hỏi tu từ, kết hợp với sự kiện lịch sử (không yên) để thể hiện nỗi nhớ của nhân vật. “Trái tim này” là một nỗi nhớ khôn nguôi, bởi đã trải qua bao đợi chờ. Gió đông là gió xuân. Trong nỗi cô đơn, người chinh phụ chỉ biết hỏi gió, nhờ gió báo tin cho người chồng yêu dấu nơi chiến trường xa xôi hiểm trở, nơi có ngàn núi Yên. Non yên, nơi cách Thiểm Tây, Trung Quốc hơn hai ngàn dặm về phía bắc, nơi diễn ra trận chiến ác liệt.
Nàng hỏi gió, nhờ gió mà “thuận” hay không? Nàng muốn gió mang nỗi nhớ chồng ra ngoài biên giới. Nỗi cô đơn trong lòng người chinh phụ càng lo lắng. Làm sao đến được Non Yên, nơi chồng “nằm trên cát trắng, ngủ trong rêu xanh?” Với những từ ngữ trang trọng “gửi ngàn vàng”, “xin em” đã giúp người đọc thấy được không gian, nỗi nhớ mênh mông, vô tận, thấm đượm nỗi cô đơn, hiu quạnh. Nhưng thực tế phũ phàng và đau đớn:
“Non Yên dù không ra miền
Nhớ em sâu đậm, đường lên trời”
Cách dùng từ “sâu” đã cho thấy nỗi nhớ da diết của người chinh phụ, mỗi kỉ niệm ấy đều nặng trĩu trong lòng, dai dẳng theo thời gian, “mãi mãi” khôn nguôi. Nỗi nhớ ấy được cụ thể hóa bằng chiều dài của không gian “đường lên thẳng trời”.
Có thể nói, dịch giả Đoàn Thị Điểm đã có một cách thể hiện tình cảm rất sâu sắc trước nỗi nhớ chồng của người vợ lẽ, nỗi nhớ ấy, tiếng thương ấy được thể hiện qua nhịp điệu liên hồi của vần điệu. Bài thơ Thất Lục bát liên hoàn về thủ pháp nghệ thuật, điệp ngữ. Cả một trời tình yêu bao la. Nỗi buồn miên man, vô tận.
Sau khi nhờ “ngọn gió đông” bày tỏ tình yêu và sự nhớ nhung của mình với chồng, điều cuối cùng để lại cho nàng là sự đau đớn và tủi thân:
“Bầu trời thật sâu và xa,
Thật là một ký ức đau buồn về anh ấy”
Nghĩa của câu dường như có nghĩa là xa cách ngàn trùng, có biển trời bao la, có “sâu” xa với “nỗi nhớ chàng” của người thiếu nữ. Đau nghĩa là băn khoăn, lo lắng, dằn vặt không ngừng. Có thể nói, qua cặp từ ghép “chết” và “đau”, dịch giả đã lột tả một cách cụ thể, tinh tế và sinh động nỗi buồn đau, xót xa, trăn trở của quân xâm lược. Tâm trạng ấy được thể hiện trong một diễn biến đầy bi kịch. Hai câu cuối, nhà thơ dùng ngoại cảnh để bộc lộ tâm trạng:
“Cảnh buồn, người lương thiện,
Cành sương giăng đầy tiếng mưa tí tách.”
Như lời tâm sự của Thúy Kiều trong Truyện Kiều: “Cảnh nào mà không buồn/ Người buồn có vui không?”, kẻ chinh phụ có lúc thấy cảnh vô hồn, thê lương, nhưng có lúc thấy cả khoảng cách. Không gian và cảnh vật dường như khuyến khích, động viên, thay đổi, không nơi nào tìm được câu trả lời và sự giao cảm giữa con người với thiên nhiên.
Nỗi nhớ vẫn tiếp diễn từng ngày. Đêm nhìn cành ướt sương, lòng cô lạnh giá. Nghe tiếng giun kêu như tiếng sương đêm càng đau lòng, càng buồn nhớ. Âm thanh ấy, cảnh tượng ấy vừa lạnh lùng vừa buồn bã, nó gợi lên trong lòng người thiếu nữ cô đơn biết bao yêu thương, nhớ nhung và xót xa.
Với thể thơ thất ngôn, sử dụng từ ngữ, hình ảnh ước lệ, phép điệp ngữ, nghệ thuật miêu tả nội tâm, bài thơ đã thể hiện một cách tinh tế những sắc thái tình cảm khác nhau của nỗi buồn của nàng. . Đó là nỗi nhớ da diết, nhớ nỗi đau quân xâm lược. Nỗi đau truyền từ lòng người sang cảnh.
Hàng loạt hình ảnh, từ ngữ ẩn dụ miêu tả nỗi đau trong lòng kẻ chinh phụ. Đồng thời, người đọc cũng cảm nhận sâu sắc tấm lòng cảm thương, thấu hiểu của tác giả trước nỗi đau của người phụ nữ có chồng ra trận. Đoạn văn cũng thể hiện tình yêu thương, sự cảm thông sâu sắc của tác giả đối với hạnh phúc chính đáng của người thiếu nữ, cất lên tiếng nói đòi nhân nghĩa, phản đối chiến tranh phi nghĩa.
