Cảm nhận bài “Lốm” của Tố Hữu dưới góc độ thơ
Tố Hữu đã thổi hồn thơ, dệt nên chất thơ tình vào chân dung, tính cách, hành vi của Lượm – cậu bé quảng giao nơi mặt trận kháng chiến chống giặc Pháp – bằng sự kết hợp tài tình, nhuần nhuyễn giữa các nhãn quan. nghệ thuật, quan niệm nghệ thuật, bút pháp miêu tả, sử dụng và sáng tạo ngôn ngữ nghệ thuật trữ tình.
Trong thơ Tố Hoắc, quan niệm nghệ thuật về nhân dân – những lớp người tham gia kháng chiến – là những người hiến thân cho cách mạng, những người xây dựng tương lai, dệt nên tương lai của Tổ quốc trong tư thế và kiểu dáng của chiếc rương. đương đầu với bão táp dữ dội, / Bước trong bùn không sợ ốc, Không làm đau một chiếc lá trên cành. Vì thế, họ trở thành bất tử, mãi mãi đồng hành cùng dân tộc với vẻ đẹp trong sáng, cao quý. Nằm trong hệ thống với mẹ Hậu Giang, mẹ Suốt, chị Nguyễn Thị Lý, anh Nguyễn Văn Trỗi, anh Giải phóng quân, cu Theo…, Lữ vừa có chung đặc điểm tư tưởng, thẩm mỹ, vừa có nét giống nhau. đặc điểm riêng, vẻ đẹp riêng và sức hấp dẫn riêng. Mặt khác, những con người ưu tú của Tổ quốc ấy luôn được nhìn thấy đang đi trên con đường lớn – con đường cách mạng vĩ đại của dân tộc.
Chính từ một quan niệm và quan điểm nghệ thuật như vậy, Lượm được thể hiện ở sự gắn kết, hài hòa của các yếu tố tự sự với miêu tả, cảm xúc. Đặc biệt, giá trị của bài thơ có sự đóng góp to lớn ở sự kết hợp tinh tế, tự nhiên giữa yếu tố trực quan với tính triết luận, đánh giá. Dưới góc độ tự sự, tác giả kể lại cuộc gặp gỡ của mình với cậu bé Lượm – người đưa thư ở mặt trận Huế trong cuộc kháng chiến chống Pháp xâm lược:
Huế Ngày Đổ Máu
Chú Hà Nội đã về
Tình cờ chú cháu gái
Gặp Hàng Bè.
Với cái nhìn nghệ thuật như vậy, tác giả đã dựng nên hình ảnh chú bé Lượm từ ba điểm nhìn chính:
một là Điểm nhìn trước khi cậu bé đi đưa thư có tác dụng cho thấy chân dung, phong độ, phong cách, lời nói, tình cảm của cậu bé. Các động tác tập trung làm nổi bật dáng người nhỏ bé nhưng nhanh nhẹn, vui vẻ, trong sáng, tươi tắn và hạnh phúc:
Cậu bé nhỏ
ví đẹp
nhanh chân
chào mừng đầu
Ba lô là sai
miệng huýt sáo
Như một ca sĩ
Nhảy trên con đường vàng…
tôi đang cười
Má đỏ…
nó là hai Điểm nhìn của chú bé Lượm trên đường đưa thư và hi sinh. Trên đường đi đưa thư, chàng ca sĩ trẻ trung, năng động này bị đặt vào hậu cảnh của một mặt trận nguy hiểm. Đạn bay vèo vèo, nhưng vượt qua, bất chấp nguy hiểm: Bức thư có tựa đề “Khẩn cấp”/ Sợ chi hiểm nguy? Cậu bé Lượm đã anh dũng hy sinh với tư thế giàu ý nghĩa tượng trưng:
Tôi đang nằm trên lúa
tay cầm bông
Cơm thơm như sữa
Hồn bay giữa đồng…
Cái nhìn, miêu tả và triết lý đan xen: Cái chết gắn bó mật thiết với sự sống, cái chết không phải là hết mà mở ra một cuộc sống có ý nghĩa và bất tử. Văn phong độc đáo của tác giả đã tạo nên một hình ảnh đẹp về sự kết hợp giữa các hình thức tự nhiên và hàm ý triết lí nhân văn sâu sắc: chú bé Lượm bị trói với cây lúa, hai tay nắm chắc nắm lúa như một nghĩa cử, sự lưu luyến không muốn chia lìa với cuộc đời, cũng là một sự trao hiến nhiệt tình của cuộc sống. Như vậy mới tạo nên mùi sữa gạo mà còn cả tâm hồn của chú chim nhỏ biết hót bay trên cánh đồng thiêng.
đó là ba Cậu bé từ điểm nhìn sau sự hy sinh gợi nhớ đến hình ảnh, vị trí của Lượm nhỏ nhắn, ngô nghê, ngộ nghĩnh, nhiệt tình, dễ thương, nhưng lại mang một nội dung ý nghĩa mới: Khẳng định sự bất bình đẳng. cái chết của Liêm. Nó cũng là câu trả lời cho câu hỏi “Geem, still not?” ngay trước đây. Giọng điệu của bài hát là sự hài hòa giữa yêu thương, xót xa với ngậm ngùi, tự hào. Trong đó, diễn tiến và sắc thái tình cảm thay đổi theo từng tình tiết của truyện. Đặc biệt là những cảm xúc thấm đẫm triết lí nhân văn của tác giả trữ tình trong cấu trúc hình ảnh thơ. Vì vậy, từ đối tượng thẩm mỹ là cậu bé Lượm, một con người cụ thể, tác giả đã biến cậu thành hình ảnh biểu tượng cho những phẩm chất cao đẹp, mang tính phổ quát của con người Việt Nam.
trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc; từ đau đớn đến sức mạnh, từ cái chết đến sự sống đời đời.
Về thể thơ và nghệ thuật ngôn từ: Tác giả sử dụng thể thơ bốn chữ phù hợp với sự phản ánh của đối tượng thẩm mỹ. Chủ đề nhỏ và nhanh nên cần cách kể nhanh, linh hoạt, tạo nhạc tính cho bài hát và đúng tính chất tượng hình như nhịp điệu của cô ca sĩ nhảy múa trên con đường vàng. Thể thơ, nhịp thơ giúp thể hiện sự vui tươi, hoạt bát, nhiệt tình của tính cách và tâm hồn cậu bé Lượm.
Thơ ngôn từ cũng là một tiểu mô đun quan trọng trong sự hài hòa chặt chẽ với toàn bộ hệ thống nghệ thuật thơ ca. Trừ một số chỗ cần sử dụng dấu câu để bộc lộ cảm xúc của chủ thể trữ tình, còn lại các đoạn trong các dòng nhìn chung không sử dụng dấu câu để tăng tốc độ cho nhịp điệu. Đặc biệt, tác giả sử dụng nhiều từ lóng, diễn đạt tốt cảm xúc, miêu tả thành công: đáng yêu, xinh đẹp, nhanh nhẹn, hiếu khách, lượn sóng. Những từ ngữ miêu tả chú bé Lượm vang lên ở phần cuối bài thơ như một lời khẳng định vẻ đẹp của Lượm còn mãi với thời gian. Bài thơ Lượm Ơi được sử dụng ba lần trong bài thơ khẳng định tình cảm, sự tiếc thương của tác giả đối với Lượm. Mặt khác, mỗi cách sử dụng trường ca này lại bao hàm một ý nghĩa mới, tạo nên sự phong phú trong cảm xúc của tác giả. Lần thứ nhất, Lượm ơi!…, là tiếng khóc thê lương mà tác giả bất ngờ khi nghe tin Lượm hy sinh.
Mặt khác, hát được tách thành một dòng thơ độc lập để đọc diễn cảm với sự hỗ trợ của các dấu câu. Tức là ngoài dấu chấm than (!) còn có dấu chấm lửng thể hiện trạng thái vui buồn, bỡ ngỡ. Lần thứ hai niệm chú Lục! đặt sau khi khóc và rồi đau, đột ngột. Vì vậy không có dấu chấm lửng sau dấu chấm than. Lần thứ ba, câu hát Lượm ơi được đặt ở đầu đoạn thơ, tiếp theo là câu hỏi còn không?, dòng thơ này cùng với câu hỏi tu từ được tách thành một khổ thơ độc lập như một lời khẳng định của nhà thơ. sự bất tử. Vậy sau câu Lục, còn không? là hai khổ thơ ngân vang mở đầu như sự tồn tại của Lượm, và hơn thế nữa, là mãi mãi.
Như vậy, câu hò Lượm Ơi được sử dụng tới ba lần, nhưng ở những vị trí khác nhau trong cấu trúc bài với sự hỗ trợ của các dấu câu, diễn biến sự việc và cảm xúc cũng khác nhau. Khởi đầu là sự hoang mang khi bất ngờ nghe tin Lượm đã anh dũng hy sinh; tiếp đến là tiếng kêu đau đớn khi một tia chớp đỏ bất ngờ gây ra cái chết của Lượm; Cuối cùng tiếng gọi khẳng định hình ảnh và giá trị của Lượm là vĩnh hằng. Cách dùng từ như vậy biến trực giác thành khái niệm, biến miêu tả thành triết lý nhân văn sâu sắc và phổ quát. Lời trong bài hầu hết là lời của chủ thể trữ tình ở ngôi thứ nhất, nhưng cũng có những lời của nhân vật được miêu tả – Câu – tuy không nhiều nhưng giàu ý nghĩa. Đây là lời của Lượm khi lên đường tham gia kháng chiến, rằng:
– Tôi sẽ liên lạc
Vui vẻ chú nhé
Tại đồn Mang Cá
Tốt hơn ở nhà!
Lời lẽ tự nhiên, không triết lí mà giản dị, chân thành phù hợp với ngoại hình, phong thái và tinh thần của Lượm trong hành động tham gia kháng chiến. Chính vì vậy càng làm tăng vẻ đẹp và giá trị, ý nghĩa của hình ảnh cây Lượm đối với người nhận.
