Cảm nhận của em về tiếng cười trào phúng của Vũ Trọng Phụng trong Nỗi buồn tang gia (Trích Số đỏ)
Số đỏ là một kiệt tác văn học của Vũ Trọng Phụng. Toàn bộ tác phẩm là một chuỗi tiếng cười đanh thép, sảng khoái nhưng giễu cợt, ném thẳng vào mặt xã hội thượng lưu, bọn tư sản thành thị chạy theo “mốt”, “văn minh”, “Âu hóa”, “cải cách xã hội” hết sức khôi hài, đồi trụy. và đương thời lúc bấy giờ. Tiếng cười trào phúng đặc sắc và tài hoa ấy của Vũ Trọng Phụng dường như được kết tinh trong “Hạnh phúc tang gia”, một chương sách mang tính hiện thực rộng lớn và sâu sắc.
1. Giải thích:
– Châm biếm tức là dùng lời lẽ hóm hỉnh để châm biếm, chọc cười người khác. Tiếng cười thường được tạo ra khi người ta phát hiện ra mâu thuẫn trào phúng, tức là mâu thuẫn hoặc chênh lệch giữa bản chất và biểu hiện, giữa mục đích và phương tiện, đặc biệt là giữa nội dung (xấu và xấu) với hình thức (đẹp). Muốn tiếng cười xuất hiện thì chủ thể phải hài hước, đối tượng được miêu tả cường điệu, trào phúng, giễu nhại.
– Văn học trào phúng là thuật ngữ chỉ tất cả các thể loại, tác phẩm văn học lấy cảm hứng từ trào phúng, sử dụng bút pháp trào phúng, lấy tiếng cười làm mục đích hài hước, là phương tiện bày tỏ thái độ, sự giễu cợt, châm biếm, phê phán cái xấu, cái buồn cười. Đó là ca dao hóm hỉnh, trào phúng, truyện cười dân gian, trào phúng (Nguyễn Khuyến, Tú Xương…), truyện trào phúng (Nguyễn Công Hoan…)
2. Tiếng cười của Vũ Trọng Phụng trong đoạn văn:
* Đối tượng gây cười:
– Cười nhạo giới thượng lưu thành thị đương thời. Xã hội thu nhỏ trong đoạn văn bao gồm một đám nhân vật có tên và không tên: Nhân vật có tên: Cụ cố Hồng Các thành viên họ Hồng (Văn Minh, cụ Hồng, Tuyết, Từ Tấn,…) các thành viên khác ( Anh chàng, cảnh sát, v.v.). Nhân vật chưa được đặt tên: The Mourner.
⇒ Tất cả đều chứa đựng sự mâu thuẫn giữa vẻ bề ngoài là buồn đau, khổ đau, văn minh, hiếu thảo và bản chất bên trong là vui vẻ, hạnh phúc, bất hiếu, vô văn hóa…
* Mục đích của tiếng cười:
– Tác giả phê phán gay gắt bản chất lố bịch, thối nát của xã hội thượng lưu thành thị, muốn tống nó vào chỗ chết.
* Nghệ thuật gây cười:
– Tiêu đề chứa đựng những mâu thuẫn thú vị. Mâu thuẫn trào phúng trước hết được thể hiện ở nhan đề giật gân, đầy trào phúng, trớ trêu: “Niềm hạnh phúc của tang quyến”. “The Morang Family”: một gia đình có một gia đình, trong hoàn cảnh đó, không khí phải tràn ngập nỗi buồn. “Hạnh phúc”: Cảm giác vui vẻ, nó hoàn toàn trái ngược với tình trạng “buồn bã”
– Nhan đề chứa đựng mâu thuẫn trào phúng chứa tiếng cười chua xót, kích thích trí tò mò của người đọc:
+ Thể hiện ở niềm vui của các thành viên trong và ngoài gia đình: Câu chuyện buồn nhưng mỗi nhân vật trong gia đình không giấu được niềm vui vì họ sẽ đạt được những mục tiêu khác nhau. Người ngoài gia đình: Mừng quá trời, chim chuột rình mồi, xem đại tang…
+ Những mâu thuẫn trớ trêu trong toàn cảnh đám tang: một đám tang rất to, rất đông người, cử hành rất long trọng, thật là một đám tang mẫu mực. Nhưng thực ra, nó giống như một lễ hội, một cuộc diễu hành.
⇒ Ban đầu là hạnh phúc của các thành viên trong gia đình, sau đó là hạnh phúc lan tỏa ra xã hội. Cái chết của ông cố đem lại niềm hạnh phúc cho mọi thành viên trong và ngoài gia đình.
– Xây dựng tình huống trào phúng cơ bản: niềm hạnh phúc của tang quyến:
+ Tình huống trào phúng được lựa chọn là tình huống đạo đức: tác giả dùng cái chết của người thân như phép thử về sự sáng ngời của lòng hiếu thảo trong gia đình, cái chết của người hàng xóm như phép thử về sự trong sáng của tình người, lòng nhân đạo của con người. Để phát triển tình huống, Vũ Trọng Phụng đã thu thập và miêu tả những tâm trạng, hành vi, cách ứng xử, thái độ hoàn toàn trái ngược với những chuẩn mực đạo đức thông thường.
+ Là đám tang, nhưng không ai nghĩ đến người chết và lòng hiếu thảo. Mỗi người có những mối bận tâm riêng nhưng tựu trung lại đều hướng đến hai chữ danh và lợi có được từ cái chết ấy. Đó là một đám tang, nhưng không ai thương tiếc hay đau buồn. Nếu có sàm sỡ, tang tóc thì cũng chỉ là cái mặt nạ, là màn kịch dựng lên để che giấu nhu cầu, mưu mô, tính toán.
+ Đằng sau chiếc mặt nạ là niềm vui thực sự của cả những người trong gia đình và những người ngoài gia đình. Niềm vui này làm cho đám tang trở thành những lễ hội vui tươi, ồn ào.
– Xây dựng nhân vật trào phúng:
Trong nghệ thuật biếm họa, chỉ với hai ba nét bút, người nghệ sĩ đã nắm bắt được cái thần của chủ đề trào phúng, lột tả được những mâu thuẫn, vạch trần bản chất của những kẻ xấu xa để tạo ra tiếng cười đầy trí tuệ, có sức công phá lớn. Lần lượt những chân dung biếm họa xuất hiện dưới ngòi bút như thần Vũ Trọng Phụng.
+ Cô Hồng: sung sướng vì được làm ra vẻ già yếu trước mặt mọi người, mơ mộng được mặc áo ngủ, khụ khụ. Cái tên mà anh mơ ước và vẽ ra là nguồn gốc gia đình của một gia đình nề nếp, được kính trọng và nổi tiếng. Những người tự hào về ngoại hình của họ không thương tiếc cái chết của người đã sinh ra họ.
+ Ông Văn Minh: Tôi tâm đắc vì bản di chúc thứ hai đã bước vào thời kỳ thực hành, không còn là lý thuyết nữa. Mọi hành động của ông đều đi ngược lại trách nhiệm và tình cảm của cháu trai. Để báo đáp công ơn lớn của Xuân Tóc Đỏ, anh đã dùng cái may mắn trăm năm của em gái mình để trả ơn cho một kẻ vô học. Trong đó có sự mâu thuẫn giữa cái bề ngoài, cái vẻ ngoài “thiền” của sự hoang mang, lo lắng thời thượng, với suy nghĩ bên trong về cách đối nhân xử thế với một người đã mang “ân nghĩa” cho gia đình. Bà Vân Min rất vui khi được quảng bá những phong cách thời trang sáng tạo nhất trong dịp đó.
+ Bà Tuyết: đứa cháu gái giữ nửa chữ ngây thơ, hư hỏng chỉ một nửa. Trên gương mặt cô có nét buồn lãng mạn vì nhớ người yêu chứ không phải thương hại ông nội. Đám tang ông cố là cơ hội để cô mặc đồ “ngây thơ” để chứng tỏ mình còn trinh, cô cũng buồn, nhưng “buồn lãng mạn” vì không thấy người yêu đâu.
+ Chú Tư Tấn: mừng phát điên vì ông ngoại mất là dịp để trổ tài đạo diễn, hội họa nhân dịp đám tang. Anh chứng tỏ mình là một nhiếp ảnh gia nghiệp dư, những chiếc máy ảnh đã chuẩn bị từ lâu sẽ có cơ hội sử dụng. Anh Tư Tấn còn tận tình chỉnh từng tư thế khóc của người đảm nhận để có những góc quay xúc động nhất.
+ Ông Phan: Vui vì không ngờ chiếc sừng trên đầu lại có giá trị như vậy. Tưởng rằng ông ta khóc đến ngất đi, Xuân Tóc Đỏ đưa tay ra đỡ nhưng khi ông Phấn đặt tay lên tờ 5 đồng thì mới biết bộ mặt ông ta tham lam đến mức khô héo cả tình người, trái tim mất cảm xúc và thậm chí bán lòng tự trọng. Trước mặt bố vợ, trước linh cữu vợ, anh vẫn bình thản hoàn thành công việc thu chi để chuẩn bị chuyển sang công việc kế toán khác.
+ Huyền tóc đỏ: Đặc biệt vui mừng vì nhờ có hắn mà Tổ tiên vĩ đại đã chết, uy danh càng thêm cao. Anh ấy thích niềm vui bí mật hơn các nhân vật khác. Anh ấy cũng không cần phải diễn vì thực sự biểu cảm trầm tư của anh ấy khi có rất nhiều suy nghĩ trong đầu anh ấy rất phong cách.
+ Cảnh sát Min De và Min To: “Ở giữa không ai đáng bị trừng phạt… trong khi anh ấy buồn… vô cùng hạnh phúc”.
+ Bạn cố Hồng: kẻ vừa tham vừa dâm, bày trò lưu manh để râu, huân chương
+ Đường phố: đám tang đi đến đâu náo động đến đó, cả con phố tấp nập cảnh đại tang, người ta chỉ chú ý đến kiểu áo tang…
⇒ Bức tranh trào phúng hiện thực mang đậm tính hài hước, tính chất trào phúng được thể hiện rõ nét, ai cũng tìm thấy niềm vui trong một đám ma đáng buồn.
– cảnh trào phúng:
+ Cảnh đám cưới: Chậm rãi và hỗn độn. Các loại kèn mà chúng ta, người Tây, người Tàu, thật lố bịch. Những người tham gia nói chuyện và nói chuyện. Hợp xướng “Đi thôi”
– Cảnh Lăng Hạ: Chú Tư bắt mọi người tạo dáng chụp ảnh. Ông cố Hồng: Thể hiện lòng hiếu thảo, nhưng lại dối trá. Nó khóc và khóc, nhưng nó dúi tờ 5 đồng vào tay Xuân và lại khóc.
⇒ Qua đó thể hiện rõ hơn tính chất “mỉa mai” của đoạn văn. Xây dựng hình tượng đám đông bằng tranh biếm họa: phóng đại, nói ngược, tạo ra những chi tiết nghệ thuật độc đáo
– Dùng từ: Đặt câu chứa mâu thuẫn, nghịch lý (giữa hai vế trong một câu, giữa hai vế liền kề). Làm cho một giọng hài hước.
3. Đánh giá:
– Hạnh phúc tang gia là một chương đặc sắc của tiểu thuyết: chương truyện đã gặp gỡ các nhân vật của toàn bộ tiểu thuyết và làm giảm bộ mặt của xã hội tư sản thành thị với tất cả bản chất xấu xa của nó: tham lam, hám lợi, giả dối, giả tạo, đạo đức giả vô văn hóa và toàn diện. Chương truyện cũng giới thiệu phong cách viết trào phúng của Vũ Trọng Phụng nói riêng, văn trào phúng nói chung.
Một giọng điệu mỉa mai, chua ngoa là giọng điệu bao trùm chương này. Có những câu tưởng chừng như giọng trần thuật khách quan, điềm tĩnh “Đi thôi”, nhưng khi được nhắc đến hai lần, lại mang hàm ý mỉa mai những đám tang lớn, người ta tha hồ soi xét sự dối trá, vô nhân tính của những kẻ đó. mọi người. “Đám đông kéo tới” có nghĩa là sự trơ trẽn không dừng lại mà kéo dài tưởng chừng như vô tận, kéo xác chết lên miệng. Về ngôn từ, tác giả đã sử dụng những cách kết hợp từ độc đáo trong câu văn để tạo tiếng cười hóm hỉnh như “buồn lãng mạn thời thượng”, “thậm chí còn ngây thơ”; những câu ví von hài hước như “Snow cảm thấy như bị kim đâm vào tim vì không thể nhìn thấy bất kỳ người bạn nào của mình”.
– Tất cả những đặc điểm trên đã góp phần làm nên giá trị nghệ thuật trào phúng của Vũ Trọng Phụng. Bằng tiếng cười mang ý nghĩa phê phán sâu sắc, nhà văn đã vạch trần bản chất xấu xa của xã hội văn minh thành thị đương thời. Đó là một xã hội băng hoại đạo đức, khô héo tình người, chạy theo lối sống văn minh rởm, hết sức đồi trụy, lố bịch. Đằng sau tiếng cười ấy không phải là niềm vui mà là nỗi đau cuộc đời, khát vọng thay đổi, vùi dập xã hội ấy. Điều này thể hiện tấm lòng hướng thiện, mong muốn mọi người tránh được sự suy đồi đạo đức mà xã hội bất lương ảnh hưởng. Quan trọng nhất, nghệ thuật trào phúng thể hiện tài năng và phong cách riêng của Vũ Trọng Phụng.
Ngòi bút trào phúng của Vũ Trọng Phụng sắc lạnh. Đằng sau những trò đùa, sự thật của xã hội thượng lưu thành thị trong thời kỳ tây hóa dưới chế độ thực dân nửa phong kiến ngày càng nổi bật, nơi hiện ra hai sự thật phũ phàng: sự tàn ác, vô cảm, nhân văn và dối trá, lừa đảo. Vũ Trọng Phụng đứng về phía nhân dân, phê phán gay gắt bản chất giả dối, phi lý, thối nát của xã hội thượng lưu thành thị những năm trước Cách mạng tháng Tám 1945.
