Cảm nhận truyện ngắn Hộp diêm của Andersen (từ góc độ thơ ca)
Sức hấp dẫn của Cô bé bán diêm đến từ nghệ thuật kể chuyện. Tuy có nội dung khá ngắn nhưng cô bé bán diêm chứa đựng một giá trị nội dung sâu sắc và giá trị thẩm mĩ độc đáo. Câu chuyện được miêu tả là một cô gái tuổi teen, nhưng vấn đề tư tưởng của truyện đã vượt qua ranh giới chỉ dành cho lứa tuổi thanh thiếu niên và phổ cập cho nhiều loại độc giả. Truyện ngắn gọn, đẹp như một bức tranh và chưa đựng giá trị nhân văn sâu sắc.
Nét độc đáo trong nghệ thuật kể chuyện thể hiện ở việc nhà văn hóa thân thành một thiếu niên và đặc biệt là ở hoàn cảnh độc đáo của nhân vật cô bé bán diêm để kể chuyện. Vì vậy, tính hiện thực cụ thể, chi tiết, chân thực được kết hợp nhuần nhuyễn, tự nhiên, logic với chất thần tiên. Hiện thực và kì ảo được thể hiện trong cảm xúc, liên tưởng, ước muốn, mong ước của cô bé mồ côi, suốt ngày phải nhịn đói đi bán diêm, nhưng cô bé không bao giờ bán được diêm. Thế là cô bé không dám về nhà sợ bố mắng, đành chịu cái đêm giao thừa kinh hoàng nơi phố vắng.
Không gian nghệ thuật và thời gian nghệ thuật được tạo lập phù hợp, tác động qua lại với nhau để làm nổi bật đặc điểm tư tưởng và thẩm mĩ của truyện. Về không gian có một số điểm đặc trưng và ấn tượng.
Thứ nhất, một không gian khắc nghiệt, hiu quạnh: Cái lạnh dữ dội, tuyết rơi. Trời đã tối. Hoặc: Tôi đang cố gắng tìm một nơi có nhiều người. Nhưng trời lạnh quá, người qua đường đi rất nhanh, chẳng ai quan tâm đến lời chào của tôi…
Thứ hai, một không gian tương phản với nhiều cảnh tương phản. Đó là sự đối lập giữa hoàn cảnh hiện tại của cô bé bán diêm và hoàn cảnh của cô bé ngày xưa khi người bà nhân hậu của cô còn sống và sống trong một ngôi nhà tuyệt đẹp với dây thường xuân bao quanh: Tôi tưởng mình đang nhớ về quá khứ, khi người bà nhân hậu của tôi còn sống, Tôi cũng đón giao thừa ở các nhà. Nhưng cái chết đã đến cướp đi bà tôi, của cải tiêu tan, gia đình tôi phải rời bỏ ngôi nhà khang trang phủ đầy dây thường xuân, nơi tôi sống những ngày ấm no, để chui vào một xó xỉnh, tăm tối, luôn nghe những lời mắng nhiếc, chửi bới.
Mặt khác, đó là sự đối lập giữa hoàn cảnh éo le hiện tại của nàng với cảnh đón giao thừa ấm cúng, no đủ, hạnh phúc của nhà giàu. Trong khi cửa sổ của mọi người được chiếu sáng và đường phố có mùi ngỗng quay, nhưng tôi đầu trần, chân trần, đói khát, mò mẫm trong bóng tối. Khi quá đói, quá lạnh và mệt, tôi ngồi trong góc nhà, giữa hai căn nhà, một căn nhà hơi dài ra. Tôi co hai chân vào người, nhưng mỗi lúc một lạnh hơn.
Sự tương phản về trình tự không gian còn được thể hiện giữa hiện thực phũ phàng của cô bé bán diêm trong đêm giao thừa với không gian tưởng tượng mà mỗi khi que diêm thắp lên lại tạo ra trong cảm nhận của cô bé. Khung cảnh hiện thực đáng buồn không chỉ vì cô bé đói, rét, sợ về nhà bị bố mắng mà còn vì hoàn cảnh sống khốn khó của cả gia đình: hai bố con sống trong căn gác xép gần mái nhà, và dù đã nhét giẻ vào những khe nứt lớn trên tường nhưng gió vẫn thổi vào nhà. Và cảnh những que diêm được thắp lên tạo nên một sự huyền diệu, ấm áp, tươi vui rất riêng: Ngọn lửa lúc đầu có màu xanh lam, sau dần biến mất, màu trắng, hồng bao quanh que gỗ, sáng rực, vui mắt. Những cảm giác này dần dần tăng lên, những cảnh tượng kỳ diệu mới được thêm vào: bàn ăn được lau sạch sẽ, khăn trải bàn trắng tinh, trên bàn bày đầy những món ăn bằng sứ quý giá, thậm chí còn có một con ngỗng quay. Nhưng điều tuyệt vời nhất là con ngỗng nhảy ra khỏi đĩa và cõng dao nĩa trên lưng, tiến về phía em bé (khi que diêm thứ hai được thắp lên); Đột nhiên một cây thông Noel xuất hiện (…).
Trước mắt em bé hiện ra hàng ngàn ngọn nến sáng lấp lánh trên những cành cây xanh và nhiều bức tranh sặc sỡ không khác gì bày trên kệ hàng. Tôi đưa tay về phía cái cây… Nhưng que diêm vụt tắt. Tất cả các ngọn nến đều bay lên, bay lên mãi và biến thành những vì sao trên bầu trời (khi que diêm thứ ba được thắp lên). Trong que diêm thứ tư, em gặp bà ngoại, người duy nhất tốt bụng với em: em bé thấy rõ bà đang mỉm cười với mình. Tôi cảm thấy rất vui mừng, xin đi theo tôi: Tôi xin cô, cô ấy cầu xin Chúa cho tôi trở về với cô ấy. Anh ấy chắc chắn sẽ không từ chối.
Khi que diêm tắt, ảo ảnh phát sáng trên khuôn mặt em bé cũng biến mất. Tôi vội vàng đốt tất cả số que diêm còn lại trong bao 5 lần và gặp lại bà: Bà lão nắm lấy tay tôi, và cả hai bay lên càng lúc càng cao, đói rét cũng không còn, nỗi buồn nào còn đe dọa họ nữa. Họ đến thờ phượng Chúa. Cảnh thực và mộng đan xen, khi diêm cháy lên thì cảnh ảo hiện ra, khi diêm tắt thì cảnh thực lấn át. Đặc biệt, giá trị và ý nghĩa của cảnh thứ nhất tăng dần theo số lần cô bé quẹt diêm: từ sưởi ấm (lần 1), đến món ăn ngon (lần 2), là những ước muốn hướng tới ham muốn vật chất. đến lần thứ ba với cây thông Noel, nến…, là vật chất và tinh thần; Đến lần thứ 4, thứ 5 em bé mới được gặp Mẹ, được cùng Mẹ bay lên trời thờ phượng Thiên Chúa trong hạnh phúc vĩnh cửu, thoát khỏi mọi đau khổ đói rét nơi trần gian, đó hoàn toàn là tình cảm và tinh thần yêu thương. như nhu cầu tối thượng và quan trọng nhất đối với em bé bán diêm mà còn đối với cả nhân loại.
Về mặt thời gian nghệ thuật, truyện dồn nén sự kiện chính chỉ diễn ra trong một đêm giao thừa. Chọn đêm giao thừa làm khung thời gian diễn ra các sự việc trong truyện là dụng ý nghệ thuật của tác giả, gây ấn tượng mạnh đối với đối tượng miêu tả và người tiếp nhận văn bản. Bởi đêm giao thừa là đêm linh thiêng, đêm giao thừa là đêm vui của mọi người, nhưng suốt thời gian đó em chỉ là đứa trẻ mồ côi, người bán diêm nghèo khổ, đói rét, lạc lõng, bơ vơ và trơ trọi, một mình chống chọi với giá rét. không gian và thực sự không có nơi trú ẩn.
Không gian và thời gian nghệ thuật gắn kết, tương tác và tạo nên một áp lực u ám, trĩu nặng đè lên đôi vai gầy guộc và đôi chân trần run rẩy của chị. Thời gian và không gian đó là nguyên nhân
Các yếu tố góp phần làm cho hành vi quẹt diêm trở nên nóng bỏng, đặc biệt là nguyên nhân tạo nên hình ảnh mơ màng của cô bé bán diêm sau những que diêm mình vừa châm.
Thi pháp xây dựng nhân vật của truyện cũng rất độc đáo, tạo được ấn tượng, sức ám ảnh nơi người tiếp nhận. Nhân vật được miêu tả qua hai điểm nhìn chính.
Một điểm là nhìn vào bản thân chủ thể thẩm mỹ, bao gồm hình thức bên ngoài với những chi tiết cụ thể, hiện thực như trang phục, quần áo, đặc biệt là giày dép…; và nội tâm với những đặc điểm như cô đơn, khao khát mái ấm và tình yêu thương, ám ảnh và sợ hãi bạo lực, không tìm được nơi nương tựa, trở về trần gian, khao khát được theo bà chúa trời. Đây là cách tác giả miêu tả tâm lí nhân vật cô gái từ những hình ảnh trong mơ và những hình ảnh trong tâm trí cô lúc quẹt diêm.
Thứ hai, điểm nhìn của chủ thể trong mối quan hệ với bối cảnh, không gian và thời gian. Những điểm nhìn tạo nên sự toàn vẹn của nhân vật được thể hiện, nhân vật được nhìn ở nhiều bình diện, nhiều góc độ thẩm mỹ.
Các hình thức quan niệm, cách nhìn nghệ thuật cũng như sự phát triển của chất liệu nghệ thuật trên nền không gian và thời gian không có giá trị tư tưởng và thẩm mỹ sâu sắc. Trước hết là giá trị nhân đạo với sự yêu thương, hiểu biết, đề cao và tôn trọng con người. Đồng thời là lời phê phán, lên án một xã hội bất công và thái độ sống vô cảm của con người. Nó tiềm ẩn trong khuynh hướng tư tưởng chung của truyện, và đặc biệt được thể hiện ở các tình tiết tương phản ở cuối truyện. Đó là, trong khi vào buổi sáng đầu tiên của năm mới sau đêm giao thừa, mọi người ra về vui vẻ thì riêng đứa bé đã chết vì lạnh trong đêm giao thừa. Riêng tôi, tôi chết hạnh phúc với đôi má hồng và đôi môi cười, vì tôi đã gặp được bà ngoại thân yêu, được cùng bà bay về trời, nghĩa là tôi cũng như bà ngoại. , lạnh và đau mà họ đe dọa. Nhưng chính cái sắc hồng trên má, ánh sáng từ đôi môi đang cười của cô ấy, là sự phủ nhận của xã hội, sự lên án của xã hội.
