Chuyện người con gái Nam Xương của Nguyễn Dữ
Truyền Kỳ Mạn Lục là một tác phẩm văn học cổ có giá trị của nước ta thế kỷ XVI, là tập truyện văn xuôi chữ Hán đầu tiên ở Việt Nam. Truyện “Chuyện người con gái Nam Xương” là một truyện hay trong tác phẩm ấy, được Nguyễn Dữ trích trong Truyền kì mạn lục.
Truyện kể về người phụ nữ tên Vũ Thị Thiết quê ở huyện Nam Xương, tỉnh Hà Nam. Cô ấy là một người vợ thủy chung và thủy chung. Cô giữ lòng trung thành, phục vụ mẹ chồng và chăm sóc con cái trong thời gian chồng đi lính xa. Khi chị trở về vì mải nghe lời nói ngây thơ của con, người chồng nghi chị mất bình tĩnh nên đã đánh chị rồi đuổi chị đi. Không hóa giải được oan tình, nàng trầm mình xuống sông Hoàng Giang. Cảm động trước tấm chân tình của nàng, Linh Phi (vợ vua biển) đã cứu nàng và để nàng ở lại Long Cung. Người chồng biết vợ bị oan nên hối hận và lập diễn đàn để thanh minh cho vợ. Vũ Nương xuất hiện, biến mất một lúc rồi trở lại Long cung.
Câu chuyện ca ngợi người phụ nữ phẩm chất, tâm hồn trong sáng, trong sáng như hạt ngọc đã bị tổn thương bởi sự ghen tuông giả dối của người chồng ngu ngốc. Cuối cùng, cô phải tìm đến cái chết để giải oan.
Tác giả đặt nhân vật Vũ Nương vào những tình huống khác nhau từ đó bộc lộ những phẩm chất tốt đẹp của người phụ nữ. Vũ Nương là một cô gái có tâm hồn tốt, tính tình dịu dàng ngọt ngào. Khi kết hôn, nàng luôn giữ kỷ cương, không để tình nghĩa vợ chồng rạn nứt dù Trương Sinh vốn hay ghen. Khi chồng lên đường đi lính, Vũ Nương rót chén rượu đầy đưa tiễn chồng. Lời kể của chị thật cảm động, nói lên nỗi nhớ thương, nhớ nhung của người chồng sắp đi xa, rồi lại bày tỏ nỗi lo lắng cho những gian khổ nguy hiểm mà chồng sẽ phải trải qua, nỗi mong mỏi hai vợ chồng được đoàn tụ… khiến tất cả mọi người trong bữa tiệc chìm trong nước mắt. .
Chồng lên đường đánh giặc ngoài biên ải, nàng một lòng thủy chung “ba năm biệt một tiết” mong chồng trở về trong cô đơn, khắc khoải “thấy bướm lượn trong vườn, trong mây. che vườn. núi non, sầu nát góc, không dứt được chân trời.” Hơn nữa, nàng còn là người con dâu hiếu thảo, tận tụy chăm sóc mẹ chồng khi còn sống, chôn cất mẹ chồng khi bà qua đời (chăm sóc mẹ ruột).
Rồi thời gian trôi đi, chồng chị đi lính trở về, đồng thời chị cũng bị nghi oan. Vũ Nương giải thích cho chồng hiểu lòng nàng: “Em là người khó tính… Mong anh đừng mãi nghi ngờ em”. Nàng nói về thân phận, tình nghĩa vợ chồng và khẳng định lòng thủy chung, hết lòng vun vén hạnh phúc gia đình đang đứng trước nguy cơ tan vỡ. Mặc cho họ hàng, làng xóm bênh vực, bênh vực, Trương Sinh vẫn không tin. Bất đắc dĩ, Vũ Nương ân hận “Sở dĩ nương nhờ chàng… Không thể lên núi vọng khác!”. Đó là hạnh phúc gia đình, niềm khao khát cả đời của cô giờ tan tành. Không còn chút yêu thương, cả nỗi đau chờ chồng giờ hóa đá…
Tuyệt vọng vì phải chịu đựng một nỗi oan không lối thoát mà không thể giải thích, chữa trị, cô phải mượn cái chết để chứng minh sự trong trắng trong sạch của mình. Lời cầu nguyện với thần linh vô cùng bi thảm: “Nếu con đàng hoàng, giữ gìn trinh tiết, trinh tiết và giữ gìn trái tim, xuống trần gian tìm ngọc Mỵ Nương, xuống trần gian xin cỏ Nga My. Miễn chiều lòng chim, bụng cá, lừa chồng con, xin làm mồi tôm cá, xin làm cơm nuôi rồng quạ, xin mọi người nhổ nước miếng…” ngõ cụt liệu họ có thể sống tiếp để giải thoát cho mối tình oan trái của mình mà phải tìm đến cái chết để bị ông trời trừng trị.
Sau một năm ở thủy cung, khi nghe câu chuyện của gia đình, cô bật khóc, nghĩ đến câu “Vó ngựa rống Bắc, chim Việt đậu cành Nam” bèn hiện lên mặt nước để thỏa chí. cô ấy. chồng con.
Qua những hoàn cảnh khác nhau của Vũ Nương, qua lời độc thoại của nàng, truyện khẳng định vẻ đẹp truyền thống của người phụ nữ Việt Nam – người phụ nữ xinh đẹp nhưng nết na, dịu dàng, dũng cảm. đảm đang, tháo vát, rất chung thủy với mẹ chồng, chung thủy với chồng, hết lòng vun vén hạnh phúc gia đình,… lẽ ra được hạnh phúc trọn vẹn nhưng lại phải chết một cách oan uổng, đau đớn.
Cái chết của Vũ Nương có nhiều nguyên nhân sâu xa, xuất phát từ thực tế phũ phàng của lễ giáo phong kiến của xã hội cũ, với chế độ trọng nam khinh nữ, coi thường thân phận người phụ nữ, rồi cả sự đa nghi, ghen tuông, bạo hành của chồng, tính gia trưởng của bà đã khiến cuộc sống của nhiều phụ nữ trở nên khốn khổ.
Cuộc hôn nhân giữa Vũ Nương và Trương Sinh có phần không bình đẳng. Xã hội phong kiến coi trọng “nam quyền”, hơn nữa, Trương Linh lại đa nghi, bảo vệ vợ quá mức. Những chi tiết này chuẩn bị cho những hành động độc đoán sau này của Trương Sinh.
Khi đi đánh giặc trở về, Trương Sinh cũng có tâm trạng khó khăn: mẹ mất, con mới biết nói, lòng buồn rười rượi. Trong hoàn cảnh ấy, lời nói của Bê Đan khiến Trương Sinh ghen tị: “Xưa kia đêm nào cũng có người đến…”
Điều đáng phê phán là thái độ và hành động độc đoán của Trương Sinh lúc bấy giờ. Anh không đủ bình tĩnh để bộc lộ sự việc, anh bỏ ngoài tai những lời giải thích của vợ, sự bênh vực của họ hàng, hàng xóm, anh không chịu nói lý do ghen tuông của mình. Cuối cùng Sinh lại mắng và đuổi cô đi. Thái độ và hành động của Trương Sinh đã dẫn đến cái chết oan uổng của Vũ Nương.
Hành động gieo mình xuống sông Hoàng Giang của Vũ Nương phản ánh hiện thực về thân phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Họ bị gò bó trong khuôn khổ lễ giáo khắt khe, bị đối xử bất công, bị áp bức và chịu biết bao đau khổ, bất hạnh. Đây cũng chính là giá trị phán đoán hiện thực của tác phẩm. Đằng sau nỗi oan của người thiếu nữ Nam Xương còn rất nhiều bất hạnh, bất hạnh mà người phụ nữ ngày xưa phải chịu đựng: nàng Kiều trong Truyện Kiều của Nguyễn Du, nàng cung nữ trong Khúc Côn Cầu của Nguyễn Du. Nguyễn Gia Thiều, người đàn bà thất tình trong thơ Hồ Xuân Hương,…
Phải thấy rõ rằng, với truyện ngắn đầu tay viết bằng chữ Hán, Nguyễn Du đã có những mặt thành công trong nghệ thuật xây dựng cốt truyện và đối thoại. Cách kể chuyện hấp dẫn, cách xây dựng tình tiết, thắt nút bất ngờ, kịch tính khiến mối tình oan trái của nhân vật hiện lên hết nét ghê gớm. \
“Kết nối” câu chuyện bằng yếu tố bất ngờ. Một câu nói ngây thơ nghe như thật của đứa trẻ gây nên sóng gió dây chuyền trong cuộc đời. Một cơn bão nghi ngờ trong tâm trí đàn ông thống trị, khó hiểu; Một cơn bão dữ dội của sự bất hòa phá hủy hạnh phúc của một gia đình yên bình. Một cơn bão oan đã hủy hoại cuộc đời một cô gái trong sáng, cô phải kết thúc bi thảm trên dòng sông. “Tháo” còn bất ngờ trước câu nói trẻ con (khi chỉ vào cái bóng của Trường trên tường: “Lại là bố của bố”), bao nhiêu bất công đã gây ra bi kịch bỗng chốc sáng tỏ.
Truyện có những đoạn đối thoại và lời bộc bạch của nhân vật được sắp xếp đúng chỗ làm cho câu chuyện trở nên sinh động, góp phần khắc họa diễn biến tâm lí, tính cách nhân vật; những lời ân cần, từng trải của mẹ Trương Sinh; Lời nói của Vũ Nương bao giờ cũng chân thành, nhẹ nhàng, mềm mỏng, phải chăng, dịu dàng – lời nói của người phụ nữ hiền thục, đức hạnh; Lời nói của Bé Đan hồn nhiên, ngây thơ và chân thành.
Truyện lẽ ra có thể kết thúc ở phần “mở khóa” của truyện, Trương Sinh sực tỉnh, nhận ra nỗi oan của Vũ Nương nhưng Nguyễn Dữ đã thêm cảnh Vũ Nương trở lại trần gian để gặp chồng trong giây lát. So với truyện cổ tích “Vợ chàng Trương”, Nguyễn Du đã sáng tạo lại truyện cổ tích để nâng truyện lên những giá trị tư tưởng và thẩm mĩ mới. Nó làm tăng tính hấp dẫn của truyện và hoàn thiện nhân vật Vũ Nương, thỏa mãn ước mơ “gặp hiền gặp lành” của con người, người tốt sẽ được đền đáp. Câu chuyện kết thúc có hậu. Trong truyện, yếu tố huyền thoại tập trung ở phần sau của truyện như rùa mai được Phan Lang cứu, Vũ Nương ở lại Thủy Cung rồi lại lênh đênh trên sông với chiếc thuyền sặc sỡ… chi tiết, ảo, không thực nhưng đã tạo nên một thế giới nghệ thuật long lanh, giàu sức tưởng tượng.
Số phận và cuộc sống thực vẫn là thực. Yếu tố thần thoại và truyền thuyết không thể cứu sống Võ Nương với số phận bi thảm của cô. Vũ Nương muốn sống lại mà không được sống, muốn về với chồng con, với quê hương mà không về được.
Truyện “Chuyện người con gái Nam Xương” có giá trị hiện thực và ý nghĩa nhân đạo sâu sắc. Nghĩ về Vũ Nương và biết bao thân phận người phụ nữ khác trong xã hội phong kiến được phản ánh trong các tác phẩm văn học cổ, ta càng thấy giá trị của cuộc sống người phụ nữ Việt Nam trong một xã hội tốt đẹp. Họ vươn lên làm chủ cuộc đời mình, sống bình đẳng, hạnh phúc với chồng con, có phẩm giá của mình trong xã hội và xã hội thời đại mới.
