Chứng minh: “Ovo je selo Vĩ Dạ” là bài ca về tình quê tha thiết
Hàn Mặc Tử là ngôi sao sáng nhất trên bầu trời Thơ Mới. Người đến muộn, nhưng đã để lại dấu ấn sâu đậm bằng những câu hát rất lạ, khác thường nhưng bắt tai, khó quên. bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ là sáng tác tiêu biểu nhất, trong sáng nhất của hồn thơ Hàn Mặc Tử. Nhận xét về ca khúc này, có ý kiến cho rằng ca khúc “Evo sela Vĩ Dạ” là ca khúc viết về tình yêu thôn quê. Không cần phải bàn cãi bởi phủ xanh cả bài thơ chính là khung cảnh thiên nhiên thơ mộng của xứ Huế, nơi có dòng sông Thơm êm đềm, có thôn Vĩ xanh tươi và cả “nàng thơ” mà tôi vô cùng thương nhớ. Tình yêu đồng giới ấy có lẽ cũng sâu sắc và chân thành.
Nhà phê bình Nguyễn Đăng Mạnh, trong lời nhận xét về ca khúc Đây Làng Bạn Dạ, đã từng viết: “Thơ không cần nhiều lời, cũng không bàn đến hình hài của một cơ thể sống. Anh ta chỉ cần cảm nhận và truyền tải một chút linh hồn của cảnh vật thông qua tâm hồn của nhà thơ.” Thật vậy, đó là sự thật. Hàn Mặc Tử không cần nói nhiều hay giải thích về mối tình ẩn chứa cũng được dấu ấn bởi mối tình ấy trong bài thơ. Thơ không nhất thiết phải bày tỏ rõ ràng, nhà thơ có thể nói nửa vời, nửa như muốn tâm sự, nửa như muốn giấu giếm, và người đọc hiểu hết, hiểu hết, hiểu trọn vẹn.
Hàn Mặc Tử ở đầu bài thơ vẽ thiên nhiên và con người Vĩ Dạ, tuy chỉ là trong tâm tưởng nhà thơ nhưng thật trong sáng:
“Sao anh không về chơi thôn Vĩ?”
Đây là câu hỏi mà nhà thơ tự hỏi mình, tìm cách khẳng định: o Bạn Có, thăm lại chốn cũ của người xưa là điều vô cùng thú vị. Trong câu hỏi mang sắc thái mời gọi, quở trách, nhắc nhở, ta thấy giọng Huế ngọt ngào được khắc họa rất thành công. Bài hát đưa ta về với thôn Vĩ Dạ thân yêu. Đó là một ngôi làng nhỏ nằm ở bờ nam sông Hương, cách trung tâm thành phố Huế một quãng đi bộ. Vĩ Dạ từ lâu đã được biết đến với vẻ đẹp trầm mặc, tao nhã của kiến trúc nhà vườn – những ngôi nhà xinh như những bài thơ riêng xinh ẩn mình trong màu xanh không phải ngẫu nhiên.
Ba câu thơ tiếp theo tập trung miêu tả cảnh vườn – nét đặc sắc của không gian Vĩ Đào:
“Mặt trời mới đặt hàng, cau mày, ngước nhìn.
Vườn ai xanh như ngọc
Lá tre che ngang chữ điền”.
Câu thơ có hai từ “nắng”, từ “nắng” sau lần đầu hoàn chỉnh và làm rõ nghĩa của từ nắng: “Nắng”. mới” Đó là một khởi đầu mới cho một ngày. Lúc bấy giờ những màu xanh vừa sống dậy trong bóng tối để đón nhận ánh sáng mới của bình minh mới.
“Vườn nào xanh tươi như ngọc” là một câu thoại không có gì đặc sắc, đột phá về mặt sáng tạo hình ảnh, ngôn từ, nhưng càng ngẫm lại càng thấy vườn Vĩ Dạ xanh mướt, xum xuê. chỉ cần nói như vậy. Mọi ngôi nhà ở Vĩ Dạ nói chung ở Huế đều được gọi là nhà vườn. Sân vườn bao quanh ngôi nhà, gắn liền với ngôi nhà đẹp, thường là nhà trệt, trong một cấu trúc thẩm mỹ hẹp.
Từ “mịn” dùng để chỉ tình trạng sáng bóng và mịn màng của lá trong quá trình phát triển non trẻ của chúng. Từ láy “quá đã” đẩy cảnh ngụ tình của nhân vật lên cao trào gợi vườn thôn Vĩ Dạ như một viên ngọc quý không chỉ có sắc xanh, mà còn tỏa vào không gian những sắc xanh:
Những cây cảnh và cây ăn quả đều xanh tốt, sạch sẽ, dường như được cắt tỉa, lau chùi và đánh bóng thành những cành vàng. Sự so sánh được nâng lên ở đây theo hướng cách điệu. Người ta gọi là cách điệu, không nên hiểu theo nghĩa đen, dù cách điệu cũng xuất phát từ sự thật: thấp thoáng sau hàng rào xinh xắn, rặng tre, bóng ai kín đáo, dịu dàng. , Thiên thần:
“Lá trúc che ngang thư hoàn”
Tài năng của nhà thơ đã gợi lên vẻ đẹp hài hòa, gợi cảm: lá tre (gậy), khuôn mặt đầy đặn (vuông). Câu thơ cũng gợi quan niệm về vẻ đẹp Á Đông: cái đẹp là sự hài hòa giữa con người và thiên nhiên. “mặt đầy” là một biểu tượng nhân từ có từ dân gian:
“Mặt em vuông chữ điền
Da tôi trắng và áo tôi đen.”
Bài thơ khắc được lấy cảm hứng từ một tấm bưu ảnh của Hoàng Cúc, cô gái mà Hàn Mặc Tử đã đơn phương nhớ thương suốt nhiều năm. Tấm bưu ảnh và lời chào cố nhân ấy với Hàn Mặc Tử thực sự là một liều thuốc tiên để những người bất hạnh nhìn cuộc đời bằng con mắt yêu thương, làm cho mọi thứ trở nên sáng sủa, tươi tắn và tràn đầy sức sống. Em Đó trở thành tín hiệu của sự sống trần thế, sưởi ấm lòng người, ôi Em Đó sống lại Bên bức tranh phong cảnh tươi đẹp ấy ẩn chứa một nỗi buồn man mác. Đầu từ “ai” (trong “vườn ai”) gợi vẻ đẹp không thể với tới, hành trình đến Vĩ Dạ trở thành hành trình không thể vượt qua.
Hình ảnh trời, mây, sông xứ Huế với gió, mây, dòng sông, hoa ngô đồng, con thuyền và ánh trăng lần lượt hiện lên trong khổ thơ thứ hai:
“Gió nối tiếp gió, mây nối tiếp mây,
Nước buồn, bông ngô đung đưa…
thuyền của ai đã đậu trên dòng sông trăng đó,
Tiếp tục gánh trăng đêm nay? “
Cảnh trên sông mang nỗi buồn man mác. Gió mây. Nhà thơ Lãng mạn nhạy cảm với sự chia ly Hàn Mặc Tử đã nhìn thấy trong hoàn cảnh của chính mình: sự chia ly cản trở những điều không thể chia ly. Câu thơ đầu cho thấy: hai chữ “gió” đóng khung cho gió, hai chữ “nhẹ” đóng khung cho mây, giữa gió và mây có hai ngăn cách. Giờ đây chỉ còn nước buồn, một nỗi buồn sâu lắng nhẹ nhàng, lặng đi trong suy nghĩ và chất chứa sự chán chường. Muôn màu ảm đạm và chuyển động lay động, gợi sự sống yếu ớt, góp phần tạo nên nét u sầu cho dòng sông.
Tinh tế ở đây diễn tả gió thổi rất nhẹ, không đủ làm mây bay, không đủ làm mặt nước lăn tăn nhưng gió vẫn khẽ rung rinh làm những bông ngô đồng đung đưa. Tất nhiên, đây phải là cảnh dòng sông Hương chảy qua Vĩ Dạ rồi từ từ trôi về phía cửa Thuận. Đó là nhịp điệu của Huế. Hai câu tiếp theo là trăng rằm. Cảnh nằm trong kí ức nên cảnh cũng vận động theo logic của kí ức. Cảnh sông Hương không thơ mộng hơn dưới ánh trăng – ngay cả Hàn Mặc Tử cũng không còn bị trăng mê hoặc. Vầng trăng trở thành hình tượng huyền thoại trong nhiều bài thơ của ông. Ánh trăng huyền ảo tràn ngập vũ trụ, tạo nên một bầu không khí hư ảo, như một giấc mơ.
Thế giới con người đầy sức sống, biên giới của những màu sắc đã nhường chỗ cho một vũ trụ bất hòa, cô đơn, vô định, được vẽ nên trong một tâm trạng u tối buồn thảm: thân bệnh – tâm bệnh. Đây chính là thực trạng thân phận của nhà thơ. Khi người nghệ sĩ lãng mạn buồn, nhưng không chán: không tìm thấy sự hài hòa trong thế giới thực, nhà thơ tìm kiếm sự hài hòa trong thế giới của những giấc mơ:
Thuyền ai chở bến sông trăng?
Mang trăng đêm nay”
Những chi tiết hiện thực (con thuyền, dòng sông, vầng trăng) đã góp phần tạo nên khung cảnh ảo: con thuyền, dòng sông tràn ngập ánh trăng, mọi vật như quăng hết màu sắc, đường nét để hấp thụ ánh trăng. Chỉ trong mơ con sông mới có thể là “sông trăng” và con thuyền cũng có thể “chở trăng về” như du khách trên sông Hương… Hình ảnh con thuyền chở trăng không có gì mới lạ, nhưng “sông trăng ” chắc là của Hàn Mặc Tử.
Giai điệu của bài hát nhẹ nhàng, nhưng hơi buồn. Người đọc có thể cảm nhận được nhịp điệu Nam Ai, khoai Nam Bình nhờ sự đan xen trong ca từ của bài thơ. Việc sử dụng từ “buồn” một cách tinh tế cho thấy Hàn Mặc Tử đã gắn bó sâu sắc với mảnh đất thơ mộng, trữ tình và đượm buồn. Bạn phải là người Huế, phải sống ở Huế lâu năm, có mối quan hệ thân thiết với con người và mảnh đất Cố đô thì mới cảm nhận hết nỗi buồn được gửi gắm trong hai từ “buồn bã”, đường đi. Người Huế nói.
Cho đến khổ thơ cuối, cảnh vật và con người dường như đã chìm vào ảo ảnh, chỉ còn lại nỗi buồn, tiếc nuối và vô vọng:
Mộ khách đường xa, khách đường xa
Áo sơ mi của tôi quá trắng để nhìn thấy…
ở đây có sương mù
Có ai biết in đậm không?
Người con gái trong thơ Hàn Mặc Tử luôn là hiện thân của vẻ đẹp tột cùng của thế gian. Khổ thơ này cũng tập trung vào hình ảnh người thiếu nữ. Hình ảnh bạn thân thiết, gần gũi với “họ” đã trở nên cá tính, xa cách, hão huyền. Sau đó, mọi thứ vẫn ở trong: “Áo của tôi quá trắng để nhìn thấy”
Vì áo em trắng quá hay vì tình xa quá anh không lấy được em? Bài thơ được đọc to. Và như vậy, không gian trả lại lớp sương mù hư ảo cho người đọc, trong đêm tối chỉ thấy một bóng người, không còn thấy bóng người. Giữa anh và nơi ấy là khoảng cách như sương khói: sương mù không gian, sương mù thời gian, sương mù tình yêu vô vọng. Ở câu thơ cuối, hai đại từ “ai” chỉ hai người thân thiết với nhau. Có những tín hiệu của tình người nhưng không đủ để cứu rỗi các linh hồn, nhất là những linh hồn bất hạnh. Nhà thơ muốn đến đỉnh cao của tình người: táo bạo. Câu thơ có chút giận hờn nhẹ nhàng, hoài nghi và hơn hết là sự nhìn nhận của trái tim.
Có thể nói, những hình ảnh thơ trong bài Đây thôn Vĩ Dạ đã thể hiện cái hồn xứ Huế nhưng đồng thời cũng là những hình ảnh bình dị quen thuộc có ở bất cứ làng quê nào trên đất nước Việt Nam. Hình ảnh “làng” trong Đây thôn Vĩ Dạ hiện lên có cao có thấp, có xa gần, có thực và ảo… rất Huế mà cũng rất Việt Nam. Nếu không có tình yêu Vĩ Dạ, nếu không có tấm lòng nặng trĩu với quê hương thì nhà thơ lấy đâu ra một “quê hương” như vậy, một hình ảnh chân thực, sống động, chân chất và đầy màu sắc.
