bài ca Côn Sơn
(trích Côn Sơn Ca của Nguyễn Trãi)
tài liệu:
Suối Côn Sơn róc rách,
Tôi nghe như tiếng đàn hạc bên tai.
Côn Sơn đá khô rêu,
Tôi ngồi trên tảng đá tựa chiếc gối êm.
Trong ghềnh, thông mọc như nêm,
Tìm một nơi trong bóng râm nơi chúng ta có thể nằm xuống.
Trong rừng có bóng trúc,
Dưới bầu trời trong xanh lạnh lùng ta khẽ ngâm thơ.
I. Đọc – hiểu văn bản:
Câu hỏi 1: Tham khảo phần giới thiệu sơ lược về thể thơ lục bát ở phần chú thích để xác định thể thơ của đoạn trích và dịch trong Bài ca Côn Sơn về số câu, số chữ trong câu và cách gieo vần.
câu thơ thứ 2: Đếm xem trong bài thơ có bao nhiêu từ và trả lời câu hỏi:
Một. Nhân vật của chúng ta là ai?
b. Hình ảnh và tâm hồn nhân vật ta hiện lên như thế nào trong bài thơ?
c. Tiếng suối róc rách được so sánh với tiếng đàn hạc. Đá rêu khô được so sánh với một tấm thảm mềm. So sánh đó giúp em cảm nhận như thế nào về tính cách của chúng tôi?
câu hỏi 3: Với hình ảnh nhân vật ta, cảnh Côn Sơn được miêu tả qua những chi tiết nào? Nhận xét về cảnh Côn Sơn.
câu hỏi thứ 4: Em có suy nghĩ gì về hình ảnh nhân vật chúng ta ngồi ngâm thơ dưới bóng tre rợp mát? Từ đó em thử hình dung Nguyễn Trãi trong phim Côn Sơn là nhà thơ nào?
Câu 5: Chỉ ra hiện tượng sử dụng phép điệp ngữ trong đoạn thơ và phân tích ảnh hưởng của phép điệp ngữ đối với việc tạo nên giọng điệu của bài thơ.
II. Luyện tập
So sánh tiếng suối của Nguyễn Trãi trong hai câu “Côn Sơn suối róc rách ta nghe như tiếng cầm” và bài thơ “Tiếng suối trong như tiếng ca xa” (Cảnh khuya) của Hồ Chí Minh là gì? có gì giống và khác nhau?
* Viết bài:
bài ca Côn Sơn
(trích Côn Sơn Ca của Nguyễn Trãi)
Câu hỏi 1: Tham khảo phần giới thiệu sơ lược về thể thơ lục bát ở phần chú thích để xác định thể thơ của đoạn trích và dịch trong Bài ca Côn Sơn về số câu, số chữ trong câu và cách gieo vần.
Giải thích chi tiết:
Thể thơ của đoạn thơ được trích và dịch trong Bài ca Côn Sơn là lục bát.
– Số câu: không giới hạn, nhưng ít nhất phải có hai câu, một câu 6 trước và một câu 8 sau.
– Số chữ: cặp lục bát (6 – 8) có 14 chữ cái.
– Vần: vần chân, vần lưng.
+ Tiếng thứ sáu của câu lục bát với chữ thứ sáu của câu 8 (vần ngược).
+ Chữ thứ 8 của câu thơ thứ 8 gồm chữ thứ 6 của câu 6 (vần).
– Tất cả các vần bằng nhau.
câu thơ thứ 2:
Bài thơ có năm chữ.
a) Nhân vật tôi là nhà thơ Nguyễn Trãi.
b) Từ nghe tiếng suối mà ngỡ như tiếng đàn, từ ngồi trên tảng đá mà như ngồi trên chiếu mềm, nằm dưới bóng râm mà thản nhiên ngâm thơ. Qua những điều đó, nhân vật của chúng ta hiện lên như một con người thảnh thơi, bừng bừng cảnh Côn Sơn: Nguyễn Trãi rất thơ.
c) Tác giả so sánh tiếng suối chảy với tiếng đàn, tiếng rêu trên đá với tấm thảm mềm, sự so sánh này cho thấy tác giả là người có tình cảm lớn với thiên nhiên, coi thiên nhiên như người ruột thịt. Cách miêu tả đó cũng cho thấy ông là một nghệ sĩ tinh tế, giàu trí tưởng tượng.
Câu 3: Cùng với hình ảnh nhân vật tôi, cảnh Côn Sơn được hiện lên cụ thể: có tiếng suối róc rách, bàn đá phủ rêu, rừng cây che chở: xanh tươi, rợp bóng mát. Côn Sơn thực sự là một thắng cảnh thiên nhiên thanh bình và rộng lớn.
câu hỏi thứ 4: Một nhân vật mà ta tình cờ đọc được dưới bóng tre xanh mát. Bức tranh ấy thể hiện sự hòa hợp tuyệt đối giữa con người và cảnh vật. Từ sự hòa hợp này, ta thấy Nguyễn Trãi vừa là con người có nhân cách cao thượng, vừa là một tâm hồn thơ mộng. Mọi thứ đều dựa trên một triết lý sâu sắc: con người và thiên nhiên là một.
Câu 5:
– Điệp khúc trong bài: Côn Sơn: lặp lại 2 lần; ta: lặp lại 5 lần; u: lặp lại 3 lần; có: lặp lại 2 lần.
– Chức năng:
+ Hiển thị nhiều lựa chọn cảnh.
+ Sự nhiệt tình của du khách.
+ Tạo nhịp điệu nhịp nhàng của bài hát.
Luyện tập
So sánh ví von của Nguyễn Trãi với tiếng suối trong hai câu “Côn Sơn suối chảy róc rách, ta nghe như tiếng đàn cầm” và của Hồ Chí Minh trong câu “Tiếng suối trong như tiếng hát xa” , ta thấy mấy điểm sau:
– Sự so sánh ấy, cả hai đều là sản phẩm của hồn thơ, những tâm hồn có khả năng hoà nhập với thiên nhiên.
– Tuy có sự khác nhau, người thì so sánh tiếng suối với tiếng đàn, người lại so sánh tiếng suối với tiếng hát, nhưng tiếng đàn, tiếng hát cũng là âm nhạc. Vì vậy, phương pháp nhận âm thanh luồng được coi là giống nhau.
Cảm nhận vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi qua bài Côn Sơn (Côn Sơn ca)
