Đọc hiểu văn bản:
Luận Giải Tích (Pháp Luận)
(Nguyễn Thiệp)
I. Đọc – hiểu phần chú thích:
1. Tác giả:
– Nguyễn Thiếp (1723-1804) tự Khai Xuyên, hiệu Lập Phong Cư Sĩ, người đương thời kính trọng gọi là La Sơn Phu Tử Nguyễn Thiếp. Ông sinh ra tại làng Mật Thôn, tổng Ao Nguyệt, huyện La Sơn (nay là huyện Đức Thọ), tỉnh Hà Tĩnh
– Cuộc đời và sự nghiệp sáng tác: Nguyễn Thiếp làm quan dưới triều Lê, sau lui về dạy học. Ông từng được vua Quang Trung mời sang giúp triều Tây Sơn, góp phần xây dựng chính trị cho đất nước.
2. Hành vi:
– Xuất xứ: Khi Quang Trung dựng nước, đã làm văn kêu gọi ông ra tay giúp dân về văn hóa, giáo dục nên tháng 8-1971, Nguyễn Thiếp phong là vua bài này.
-. Lịch trình được chia thành 3 phần:
+ Phần 1: Từ đầu đến “đồ dởm”: Mục đích học
+ Phần 2: Tiếp theo “xin đừng bỏ cuộc”: Nói về việc học
+ Phần thứ ba: Khác: Hiệu quả học tập
– Nội dung:Thảo luận về phép thuật giúp chúng ta hiểu rằng mục đích của việc học tập là để trở thành người có đức, có học, góp phần làm hưng thịnh đất nước, chứ không phải để cầu danh lợi. Muốn học tốt phải có phương pháp, học rộng nhưng hiểu cho đúng, nhất là học phải đi đôi với hành.
II. Đọc hiểu văn bản:
1. Thảo luận về mục đích học tập
Nêu mục đích nghiên cứu: “Đá quý không mài, không thành vật; người không học không biết đường” → một chân lý đã học từ ngàn xưa.
– Chỉ có học tập con người mới trưởng thành và có đạo đức.
Học tập là quá trình tất yếu, là quy luật muôn đời.
– Phê phán lối học hình thức.
– Chỉ ra hậu quả khó lường của những cách học tiêu cực đó.
⇒ Thảo luận sâu sắc, nghiêm túc, phù hợp với tầm nhìn xa, tràn đầy nhiệt huyết với đất nước.
2. Nói về cách học đúng.
Phê phán những cách học sai lầm và nêu mục đích tác hại của nó.
– Tác giả cũng bày tỏ quan điểm tích cực về chính sách phát triển hiệu quả học tập.
Ngoài ra, tác giả đã khởi xướng một chính sách phát triển deep learning trên toàn quốc.
⇒ Về nội dung học, tác giả vẫn theo truyền thống cũ, không đưa ra cái gì mới mà chủ yếu cải cách phương pháp học.
3. Tác dụng học tập.
– Mục đích học tập chân chính, học tập tích cực sẽ là cơ sở vững chắc để giáo dục tôn sư trọng đạo, bồi dưỡng nhân tài cho quốc gia.
⇒ Niềm tin rằng việc học chân chính nhất định sẽ trường tồn, đồng thời mang đến hy vọng về một tương lai tốt đẹp cho đất nước.
III. Bản tóm tắt:
1. Giá trị nội dung:
Cuộc trò chuyện về việc học đã nêu lên mục đích thực sự của việc học để trưởng thành, để làm người có đức. Phương pháp học đúng là bắt đầu từ những kiến thức cơ bản, nền tảng, tiến dần từ thấp lên cao, học rộng, hiểu sâu, đúc kết những điều cơ bản nhất, bản chất nhất. Ngoài ra, học phải kết hợp với hành. Học không chỉ để biết mà còn để làm. Nó sẽ thúc đẩy một đất nước có nhiều nhân tài, một chế độ mạnh mẽ và một quốc gia thịnh vượng.
2. Giá trị nghệ thuật:
– Nghệ thuật: lập luận chặt chẽ, luận cứ rõ ràng, ngôn ngữ giản dị, trong sáng, diễn đạt trực tiếp có sức thuyết phục.
Trả lời các câu hỏi trong sách giáo khoa.
Câu 1 (trang 78 SGK): Phần đầu tác giả nêu ra mục đích chân chính của việc học. Mục đích là gì?
câu trả lời:
– Phân tích đoạn mở đầu: nêu mục đích thực sự của cuộc nghiên cứu. Tác giả sử dụng câu tục ngữ vừa dễ hiểu, vừa tăng sức thuyết phục.
– “Ngọc không mài thành vật, người không học không biết Đạo”. Khái niệm “học” được giải thích bằng những hình ảnh so sánh cụ thể nên rất dễ hiểu. Khái niệm “Đạo” vốn trừu tượng và phức tạp được giải thích ngắn gọn, rõ ràng: “Đạo là cách đối nhân xử thế hàng ngày”. Vì vậy mục đích thực sự của việc học là học để làm người.
Câu 2 (trang 78 SGK): Tác giả đã phê phán những sai trái, sai lầm nào của cách học đó? Tác dụng của cách học như vậy là gì?
câu trả lời:
– Sau khi xác định mục đích nghiên cứu, tác giả nhìn lại hiện thực đương thời để phê phán những biểu hiện lệch lạc, sai trái trong học tập. Cách học này gây tác hại rất lớn.
– Điều đáng tiếc của lối học sai lầm, sai lầm là “tôn sư trọng đạo” người trên dưới, ai cũng thích chạy quanh, luồn cúi, không có thực chất, dẫn đến cảnh “nước mất, nhà tan”. .
Câu 3 (trang 78 SGK): Để khuyến khích việc học, Nguyễn Thiếp đã khuyên vua Quang Trung thực hiện những chính sách gì?
câu trả lời:
– Việc học phải được phổ cập rộng rãi: mở thêm trường học, mở rộng thành phần học sinh, tạo điều kiện thuận lợi cho mọi người đi học.
– Việc học phải bắt đầu từ những kiến thức cơ bản, nền tảng. Phương pháp học phải:
+ Tiến bộ liên tục, từ thấp lên cao
+ Học rộng, nghĩ sâu, biết đúc kết những điều cơ bản nhất, cốt yếu nhất
+ Học phải kết hợp với hành. Học không chỉ biết mà còn phải làm
Câu 4 (trang 78 SGK): Đoạn văn có đoạn nói về “học phép thuật”, “học phép thuật” là gì? Tác dụng và ý nghĩa của các phép này? Từ kinh nghiệm học tập của bản thân, bạn nghĩ phương pháp học tập nào là tốt nhất? Tại sao?
câu trả lời:
Bài học về “phép học” là phép học:
– Từ đơn giản đến phức tạp: học từ đầu
– Từ Thấp đến Cao: Luyện đến Tứ Thư Ngũ Kinh, Chu Thư
– Từ lý thuyết đến thực hành: học đi đôi với hành
⟶ Bằng cách học này, học sinh có thể “kiếm được”, lấy những gì học được và mang lại “ổn định”, “thịnh vượng” cho đất nước.
⟶ Từ cách học của bản thân, tôi cho rằng phương pháp học tốt nhất là học từ những điều cơ bản đến phức tạp. Học phải đi đôi với hành thì việc học mới trôi chảy và bổ ích.
Câu 5 (trang 78 SGK): Xác định trình tự lập luận của đoạn văn bằng cách sử dụng sơ đồ.
câu trả lời:
– Phần 1: Từ đầu đến “thứ dở”: Mục đích học
– Phần 2: Tiếp theo “đừng bỏ cuộc”: Nói về cách học
– Phần thứ ba: Khác: Hiệu quả học tập
Bài tập: Viết đoạn văn trình bày sự cần thiết và tác dụng của phương pháp vừa học vừa làm.
câu trả lời:
Học tập là quá trình tiếp thu kiến thức và lý thuyết và lý luận. Thực hành là quá trình vận dụng lý thuyết đã học vào thực tiễn cuộc sống và công việc. Phương pháp “learning by doing” là sự kết hợp hoàn hảo giữa nhận thức và hành động của con người, tạo nên tính thực tiễn, bổ sung cho nhau, làm cho những gì chúng ta học có ý nghĩa và hiệu quả. Nếu chỉ học mà không thực hành, bạn sẽ sa vào lý thuyết suông, không thể nắm bắt được ý nghĩa sâu xa bằng thực hành. Vừa học vừa làm thực sự cần thiết và mang lại lợi ích cho mọi người. Nhưng trên thực tế, phương pháp này ở nước ta chưa được coi trọng, đó là nguyên nhân khiến chất lượng giáo dục chưa được nâng cao. Vì vậy, cần xác định đúng đắn mục tiêu học tập, thường xuyên áp dụng phương pháp “học đi đôi với hành” để việc học có ý nghĩa.
thẩm quyền giải quyết:
Làm rõ mối quan hệ giữa học và hành qua bài “Luận ngữ học” của Nguyễn Thiếp (Luận án Pháp)
Các cụ ngày xưa đã dạy: Lúc nhỏ không chăm học, lớn lên cũng chẳng làm nên trò trống gì. Có thể thấy việc học đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với sự thành bại của con người. Bác Hồ cũng nhắc nhở: Học phải đi đôi với hành. Tức là học và hành phải là hai quá trình song song diễn ra ở con người. Bàn về điều này, Nguyễn Thiếp đã xác định rõ mối quan hệ giữa học và hành trong bài Bàn về việc học.
Học là quá trình tiếp thu tri thức từ sách vở, cuộc sống thành tri thức, hiểu biết trong trí óc con người. Thực hành là quá trình vận dụng những kiến thức, hiểu biết đó vào công việc nhất định nhằm nâng cao hiểu biết, nâng cao kỹ năng và tạo ra kết quả công việc thiết thực, hữu ích cho bản thân và cuộc sống.
Nguyễn Thiếp đã chỉ ra rằng: “Học rộng, rồi tóm gọn, tùy theo điều học được”. Đó là một cách học rất khoa học và đúng đắn. Những điều chúng ta thực hành giúp kiểm tra và xác nhận sự hiểu biết của chúng ta, từ đó nâng cao kiến thức và kỹ năng của chúng ta.
Nếu nó xuất phát từ những mục đích học tập không chính đáng, lành mạnh: học để cầu danh lợi, bỏ qua quá trình học tập, hấp tấp, vội vàng thì việc học đó quả thực rất nguy hiểm. Nếu bạn học mà không thực hành, bạn có kiến thức nhưng không có kỹ năng. Những học sinh như vậy chỉ biết nói mà không làm được gì. Ngay cả khi bạn thiếu kinh nghiệm thực tế và khăng khăng tin vào những gì bạn biết, điều đó có thể dẫn đến sự hủy diệt và gây ra tổn thất lớn. Nếu chỉ cố gắng hành nghề mà không học hỏi, không truyền bá kiến thức thì sẽ có kinh nghiệm, nhưng không có kiến thức thì không làm được việc lớn. Thậm chí, nếu tin vào kinh nghiệm thực tế, thiếu hiểu biết, ù lì cũng có thể dẫn đến thất bại, gây tổn thất lớn cho bản thân và xã hội.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: “Học phải đi đôi với hành. Học mà không hành là vô ích. Luyện mà không học, luyện không nhuần nhuyễn Luyện tập có tác dụng củng cố kiến thức, thấm nhuần những điều đã học. Người có học mà không biết áp dụng những điều đã học vào thực tế thì trở nên vô dụng. Sau mỗi bài lý thuyết đều có bài tập củng cố, sau mỗi tiết thí nghiệm thực hành kiến thức đã học được khắc sâu. Không có bài tập và thí nghiệm, những gì chúng ta đã học sẽ trở thành một mớ lý thuyết vô dụng. Những kiến thức đã học luôn có tác dụng định hướng, định hướng cho việc thực hành ngày càng tốt hơn. Người tu tập mà không có sự hướng dẫn của giáo dục thì ít hy vọng đạt được mục tiêu, giống như người đi trong bóng tối mà không có ánh đuốc soi đường.
Trong học tập, học sinh muốn học tốt, đạt kết quả cao không những phải nắm vững bài học mà còn phải chăm chỉ luyện tập, làm bài tập, giải quyết vấn đề và liên kết kiến thức. Trong công việc, nếu chỉ làm theo thói quen, kinh nghiệm, vận dụng kiến thức hạn chế mà không lý thuyết sáng suốt thì sẽ không có hiệu quả công việc, có thể dẫn đến sai sót, tác hại lớn. Làm theo thói quen, kinh nghiệm và bí quyết sống chỉ phù hợp với những công việc đơn giản, ít thay đổi, không cần nhiều trí tuệ. Ngày nay, khoa học và công nghệ phát triển cao, khối lượng tri thức ngày càng tăng nhanh đòi hỏi con người không chỉ phải không ngừng học hỏi nâng cao kiến thức, hoàn thiện bản thân mà còn phải hợp tác, giao lưu, rèn luyện kỹ năng thực hành. Kinh tế nhiều lần để thành công trong kinh doanh. Đó là cách duy nhất bạn có thể đáp ứng nhu cầu của thời gian.
Nếu học đóng vai trò tích lũy tri thức thì hành sẽ hoàn thiện và khẳng định tri thức đó. Người giỏi lý thuyết, nhưng không biết áp dụng thực tiễn, chỉ giỏi nói suông, khoác lác, sáo rỗng, thường gặp trở ngại và thất bại trong cuộc sống. Người giàu kiến thức, học tập bài bản, trau dồi kỹ năng thường khiêm tốn, cẩn thận, tỉ mỉ trong công việc, dễ thành công hơn người khác. Bất kỳ sai lầm nào cũng có thể phải trả giá bằng cả sự nghiệp, đôi khi là cả tính mạng, thậm chí ảnh hưởng đến nhiều người khác. Vì vậy, để tránh thất bại, chúng ta phải biết kết hợp chặt chẽ giữa học và hành.
Lấy việc học làm nhiệm vụ bồi dưỡng kiến thức nền tảng. Lấy thực hành làm nhiệm vụ tích cực, kiểm chứng lý thuyết, tự bồi dưỡng nâng cao hiệu quả trong công việc. Tất nhiên, đó là một nhiệm vụ khó khăn, không dễ hoàn thành. Tuy nhiên, nếu chúng ta biết chăm chỉ, chăm chỉ làm việc lâu dài, không ngại khó thì mọi việc rất dễ dàng. Học và hành là hai mặt của cùng một đồng tiền. Không thể hành động đơn phương mà có thể mang lại kết quả tốt. Do đó, không có khía cạnh nào nên được xem nhẹ.
Thực tế cho thấy, ngày nay phương châm học đi đôi với hành là hoàn toàn đúng. Những kiến thức chúng ta tiếp thu ở trường lớp, sách vở… chúng ta phải vận dụng vào thực tế cuộc sống để tạo ra những thành quả vật chất và tinh thần phục vụ con người. Một phương pháp học tập tốt, đúng đắn, kết hợp với thực hành bài bản chắc chắn kết quả học tập sẽ được cải thiện.
