Hướng dẫn đọc thêm:
Trẻ em
(Maxim Gorki)
Tài liệu.
Nó gần một tuần tuổi[1] anh không nhìn thấy ba anh em[2] đến sân chơi, nhưng sau đó chúng lại xuất hiện, ồn ào hơn trước. Anh lớn nhìn thấy tôi[3] Trên cây[4]nó gọi với giọng thân thiện:
– Xuống chơi với tụi em đi!
Chúng tôi lên xe trượt tuyết[5] chui xuống hiên nhà kho rồi nhìn nhau nói chuyện rất lâu.
– Họ có đánh anh không?[6] Họ đã không?
“Vâng,” người anh trả lời.
Tôi thấy khó tin rằng những đứa trẻ này cũng bị đánh như tôi[7]Tôi tức giận với họ.
– Tại sao bạn bắt được con chim? – em út hỏi.
Vì họ hát rất hay.
– Đừng bắt chúng, hãy để chúng bay đến nơi chúng muốn.
– Được rồi, tôi không bắt nữa!
“Nhưng anh nên lấy cho tôi một cái trước đã.”
– Bạn muốn con chim nào?
– Con chim nào hót vui. Cho vào lồng.
– Sau đó là chim hoàng yến[8] Vui lòng?
“Con mèo đã lấy nó,” người kia nói, “và bố tôi không cho tôi giữ nó.”
Đại ca đồng ý:
– Đúng rồi, ba không cho…
– Con có mẹ không?
“Không,” người anh trả lời.
Nhưng một người khác đã sửa:
– Ừ, nhưng là mẹ khác, không phải mẹ chúng ta, chúng ta không có mẹ, mẹ chúng ta chết rồi.
“Tên mẹ kia là con gái riêng,” tôi nói.
Người anh gật đầu.
– ĐÚNG.
Cả ba người họ dường như đang suy nghĩ, và khuôn mặt của họ tối sầm lại.
Qua những câu chuyện cổ tích của bà tôi đã biết thế nào là dì ghẻ nên tôi thông cảm cho sự im lặng và suy nghĩ của họ. Họ ngồi gần nhau, như cá. Tôi nhớ lại câu chuyện về người mẹ kế của mụ phù thủy đã giả làm mẹ ruột của mình bằng cách lừa dối, và tôi nói với họ:
– Mẹ ruột của bạn sẽ trở lại bất kể điều gì, vì vậy hãy xem!
Đại ca nhún vai.
– Anh chết rồi, làm sao về được…
phải không? Ôi trời, bao nhiêu lần người ta chết, thậm chí bị đuổi việc[9] thành từng mảnh, nhưng chỉ cần rắc một ít nước ma thuật[10] đã trỗi dậy; Có biết bao nhiêu người chết, nhưng không hẳn, là do ma thuật của phù thủy.
Tôi rất hào hứng kể cho họ nghe những câu chuyện của bà tôi. Lúc đầu, người anh chỉ cười, rồi nhẹ nhàng nói:
– Chúng tôi biết tất cả những câu chuyện này, chúng là những câu chuyện cổ tích…
Hai anh em im lặng lắng nghe, em út mím môi phồng má, em kia chống khuỷu tay lên đầu gối chồm về phía tôi, tay kia vòng qua vai ghì chặt em.
Trời đã tối, những đám mây đỏ treo trên những mái nhà, và đột nhiên một ông già xuất hiện trước mặt chúng tôi.[11] với bộ ria mép trắng, tôi mặc áo tu sĩ màu nâu nhạt và đội mũ lưỡi trai.
– Cái nào đây? – anh hỏi và chỉ vào tôi.
Anh Cả đứng dậy, hất đầu về phía nhà mình và nói:
– Mặt… mặt khác…
– Ai gọi anh ấy vậy?
Ngay lập tức cả lũ trẻ lặng lẽ xuống xe bước vào nhà khiến tôi liên tưởng đến những chú ngỗng ngoan ngoãn[12].
Ông già nắm vai tôi và dẫn tôi qua sân đến cổng; anh ta làm tôi sợ phát khóc, nhưng anh ta đi rất lâu và nhanh đến nỗi tôi chưa kịp òa khóc thì anh ta đã ở ngoài đường, anh ta dừng lại ở cổng, giơ ngón tay dọa tôi và nói:
– Đừng đến nhà tôi!
[…] Tôi tiếp tục chơi với những đứa trẻ đó và tôi cảm thấy rất vui. Trong góc hẹp giữa bức tường nhà tôi và hàng rào nhà Ozianik có một cây du, một cây bồ đề và một bụi mộc dược rậm rạp. Núp sau bụi cây đó, tôi khoét một lỗ hình bán nguyệt trên hàng rào, và từng đứa một hoặc hai đứa tiến lại gần, chúng tôi cúi xuống hoặc quỳ xuống và nói nhỏ với nhau. Một trong ba anh em phải luôn túc trực đề phòng đại tá bất ngờ bắt gặp chúng tôi.
Họ kể cho tôi nghe về cuộc sống thê lương của họ, và điều đó làm tôi rất buồn; họ nói với tôi làm thế nào những con chim tôi bắt được còn sống và những thứ trẻ con khác, nhưng theo như tôi nhớ thì họ không bao giờ nói một lời nào về cha hay mẹ kế. Họ thường chỉ yêu cầu tôi kể chuyện cổ tích; Em kể chuyện bà ngoại kể, quên chỗ nào thì bảo đợi, rồi chạy về nhà hỏi lại bà nội. Thấy vậy, bà tôi thường rất hài lòng.
Tôi đã kể cho họ nghe rất nhiều về bà tôi; Một hôm ông lão thở dài nói:
“Có lẽ tất cả các bà đều rất tốt, và bà tôi đã từng rất tốt…”
Người ta nói một cách buồn bã: ngày xửa ngày xưa, rất lâu rồi… dường như một trăm năm sống trên trái đất này chứ không phải mười một. Tôi nhớ ông có bàn tay nhỏ nhắn, ngón tay mảnh khảnh và thân hình gầy yếu, đôi mắt rất sáng, nhưng dịu dàng như ánh sáng của ngọn đèn thờ. Họ cũng rất dễ thương, tôi tin vào tình yêu, tôi luôn muốn làm cho họ hạnh phúc, nhưng tôi thích người lớn hơn…
Ghi chú:
[1] Sau sự cố bé trai rơi xuống giếng.
[2] Ba người con của Đại tá Oziyanikov.
[3] Nhân vật Người kể chuyện; đây là Maksim Gorky.
[4] Cái cây cạnh nhà Alyosha nằm ngay sát hàng rào nhà Đại tá Opsianikov.
[5] Xe trượt tuyết: loại xe không có bánh, di chuyển bằng xe trượt trên tuyết ở những vùng băng giá.
[6] Bị đánh vì nghịch ngợm để em trai rơi xuống giếng.
[7] Ông nội của Aliosa là một người rất khó tính nên Aliosa thường xuyên bị đe dọa và đánh đập vô cớ.
[8] Hoàng yến: loài chim vây trắng hót rất hay.
[9] Để ráo: cắt thành miếng lớn hơn (thường là thịt bò).
[10] Nước thần: thức uống có thể làm người chết sống lại (theo mê tín hoặc truyện dân gian).
[11] Đại tá Oziyanikov, cha của ba đứa con.
[12] Ở đoạn trước khi cậu bé rơi xuống giếng, Aliosa đang ngồi trên cành cây nhìn lũ trẻ chơi trong sân thì nghe thấy tiếng đại tá gọi lũ trẻ vào trong, Gor-“Chúng bước vào thản nhiên và ngoan ngoãn như bầy ngỗng”, cho biết. ki.
Văn bản Trẻ em trích trong Chương IX Thời thơ ấu (gồm mười ba chương). Khi đó, dưới triều đại của sa hoàng, Aliosa (tên quen thuộc ông gọi là Maxim Gorky) sống với ông bà nội vì cha mất sớm và mẹ tái giá. Trong khu phố là ngôi nhà của vị đại tá già Ozijanikov, sống với mẹ kế và ba đứa trẻ mồ côi khoảng mười tuổi, trạc tuổi Aliosa. Tình cờ, Alyosha cùng hai đứa con lớn kéo dây cứu một cậu bé nghịch xô bị rơi xuống giếng, hai đứa con trở thành bạn thân của Alyosha, bất chấp sự ngăn cấm của cha. Đoạn trích Những đứa trẻ theo sự kiện.
Nguồn: M. Gorky, Thời thơ ấu, Trần Khuyến – Cẩm Tiêu dịch, Nxb Văn học, Hà Nội, 1976.
I. Đọc hiểu văn bản:
Câu hỏi 1: Cố gắng chia văn bản này thành ba phần và đặt cho mỗi phần một tiêu đề. Tìm các chi tiết xuất hiện trong Phần 1 và Phần 3 tạo nên mối liên hệ chặt chẽ.
câu thơ thứ 2: Hãy xem xét hoàn cảnh của cậu bé Alyosha, ba người con của đại tá Opsiannikov và mối quan hệ giữa hai gia đình để lý giải vì sao tình bạn tuổi thơ hồn nhiên này lại để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng nhà văn, mà hơn ba mươi năm sau ông vẫn còn nhớ và kể lại một cách sống động. với cảm xúc tuyệt vời.
câu hỏi 3: Tìm trong đoạn văn một số hình ảnh ba đứa trẻ hàng xóm qua cảm nhận tinh tế của Aliosa; rồi phân tích, bình luận những hình ảnh đó.
câu hỏi thứ 4: Truyện dân gian và truyện cổ tích đan xen với nhau như thế nào trong nghệ thuật kể chuyện của Gorko qua những lời nhắc đến người mẹ và người bà trong văn bản này?
*Soạn bài:
Trẻ em
(Maxim Gorky)
Câu hỏi 1:
Bài văn được chia làm ba phần:
+ Phần đầu (từ đầu đến “bức xúc”): Tình bạn thuở nhỏ trong sáng, gắn bó.
+ Phần thứ hai (tiếp tục “Đừng đến nhà tôi!”): Tình bạn bị ngăn cấm.
+ Phần Ba (Còn lại): Tình bạn vẫn được duy trì.
Các chi tiết: đứa trẻ, con chim, cổ tích, bố dượng, bà nội xuất hiện ở phần 1 và người xuất hiện ở phần 3 tạo nên sự liên kết chặt chẽ của câu chuyện.
Đọc thêm: Tóm tắt về những người con của M. Gorky
câu thơ thứ 2:
Tình cờ, Alyosha và hai đứa con của đại tá đã kéo một sợi dây để cứu một cậu bé chơi đùa nhảy vào thùng và rơi xuống giếng, và những đứa con của đại tá trở thành bạn thân của Alyosha. Một hoàn cảnh sống không tình yêu giữa họ đã tạo nên một tình bạn trong sáng.
Cùng hoàn cảnh, sống với nhau không tình thương nên họ càng thân nhau hơn. Trong lời kể, Alyosha cũng bày tỏ sự cảm thông và thương xót cho ba đứa con của tác giả. Dù chỉ là một đứa trẻ nhưng tác giả đã cố gắng bù đắp nỗi bất hạnh của ba đứa trẻ bằng những lời an ủi trẻ thơ. Tình bạn thuở thơ ấu ấy đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng nhà văn, đến nỗi dù đã ba mươi năm nhưng ông vẫn nhớ và kể lại một cách sống động những kỉ niệm tuổi thơ của mình.
câu hỏi 3:
Hình ảnh ba đứa trẻ hàng xóm qua cảm nhận tinh tế của Aliosa:
– Khi các con kể chuyện mẹ mất, chúng “ngồi cạnh nhau như cá với nhau”. Những hình ảnh giàu sức gợi, gợi hình thể hiện sự đồng cảm của Aliosa với trẻ em.
– Khi ông đại tá xuất hiện, hét lớn với chúng: “mấy đứa lập tức xuống xe và vào nhà”, làm tôi liên tưởng đến những chú ngỗng ngoan ngoãn. Sự so sánh chính xác này cho thấy cả hình dáng bên ngoài và thế giới nội tâm của ba đứa trẻ. Cha của họ đã áp bức và cấm đoán họ… Hơn nữa, “Tôi nhớ, họ không bao giờ nói một lời nào về cha và cha dượng”. Trong những câu chuyện của tác giả là sự xót xa cho những người bạn thuở thơ ấu bất hạnh mà tác giả đã yêu thương bằng tấm lòng vô tư, không bù đắp cho nỗi bất hạnh của đứa trẻ.
câu hỏi thứ 4:
Cuộc sống và những câu chuyện cổ tích đan xen trong nghệ thuật kể chuyện của Gorko:
– Qua chi tiết “người dì”, khi lũ trẻ hàng xóm nhắc đến “người mẹ thứ hai”, Aliosa nghĩ ngay đến mụ dì ghẻ độc ác trong truyện cổ tích. Khi bọn trẻ kể về “mẹ ruột”, Aliosa cũng có những suy nghĩ như độc thoại nội tâm, lạc vào không khí của truyện cổ tích.
– Còn chi tiết về người bà nhân hậu được kể với giọng kể trong truyện cổ tích: “Ngày xửa ngày xưa”.
Nghệ thuật đan xen giữa truyện đời thường và truyện cổ tích của Maxim Gorky đã giúp cho đoạn văn Những đứa trẻ nói riêng và Tuổi thơ nói chung giàu cảm xúc, đặc biệt là đoạn cuối. :
“Có lẽ tất cả bà ngoại đều rất tốt, và bà tôi đã từng rất tốt…
Anh buồn bã nói, ngày xưa, ngày xưa, có một thời… Hai người họ cũng rất ngọt ngào, tôi tin vào tình yêu, tôi luôn muốn làm cho họ hạnh phúc…”.
