Phong cách nho gia, tài tử “Tinh thần của bài hát” của Nguyễn Công Trứ.
Nguyễn Công Trứ (1778-1858) là nhà thơ lớn của dân tộc ta nửa đầu thế kỉ XIX. Văn chương lỗi lạc, kinh tài thế gia, lưu danh sử sách. Đôi khi tôi sống cuộc đời của một học giả, đôi khi dẫn dắt một đội quân ra trận, đôi khi là một người lính thú, đôi khi là một thư ký. Danh dự đã đành, trải qua bao thăng trầm nhưng anh vẫn luôn khát khao chí khí, trung thực với nợ nần, sống vì khát vọng phi thường. bài thơ “Tinh thần của bài hát” mà ông đã viết sau khi trở về quê hương của mình. Bài hát như một tự truyện về cuộc đời, qua đó ông Hy Văn tự hào về tài năng và danh vọng, thể hiện cá tính, lối sống tài tử, phóng khoáng.
“choáng váng” nghĩa là không vững vàng, trên một chỗ đá lởm chởm, dễ ngã (Từ điển tiếng Việt). Ở bài thơ này, nên hiểu “ngỡ” là một con người khác, một cách sống khác và bất chấp mọi người. Và Nguyễn Công Trứ đã nâng xuất thần thành khúc ca, thành giai điệu của tâm hồn với tất cả niềm tự hào, sung sướng hiếm có.
Khổ thơ đầu cất lên tiếng nói, lời tuyên bố của một con người, một con người tài hoa. Rất trang trọng và hào hùng: “Vũ trụ của ý định không hoạt động” – Không có gì trong vũ trụ không phải là nhiệm vụ của chúng ta. Một cách phủ định để khẳng định vị thế của một nhà Nho chân chính. Nhưng không chỉ một lần? Khi đó ông viết: “Vũ trụ chi trách” (Việc trong vũ trụ đều do ta đảm trách – “Tiếc của nợ”); “Cosmic Inner Duty” (Làm việc trong vũ trụ là bổn phận của chúng ta – “The Burden of Loyalty”).
Có tâm lý đó là lý do tại sao “Ông Hy Văn Tài Độc vào lồng”. Hy Văn là tên hiệu của Nguyễn Công Trứ. “Tài Bội” là đại tài, nhiều tài. Từ “đồng bộ” trong câu thơ có nhiều cách hiểu khác nhau. “Vào chuồng” là tuân theo phép vua ở một nơi chật chội, tù túng, trái với tài đạp đất” (Lê Trí Viễn). Có người khác giải thích: “cái lồng là trời đất, là vũ trụ”. Nguyễn Công Trứ đã nhiều lần nói “Người có tiếng vang trời đất” hay “Có công đứng giữa thiên hạ” (Tân Hoàn: thế gian, thế gian). Cách hiểu thứ hai hợp lý hơn, vì chỉ trong lồng vũ trụ mới có ý chí cạnh tranh, như ông nói:
“Chi là nam, nam, bắc, tây, đông,
Hãy cho tôi sức mạnh để chiến đấu trong bốn bể.”
Sau khi xưng danh, nhà thơ khẳng định tâm thế, cái “tài” và chất nam nhi mang tầm vóc vũ trụ của chính mình. Ông Hy Văn là người có thực tài, thực danh. Học hành thi cử, dám tranh với người: “Nợ giữ chữ phải trả”. Năm 1819, Nguyễn Công Trứ làm Đốc học Nghệ An. Ông làm quan quân sự, thực hiện chức năng tham mưu; làm quan, là Tổng đốc Đông (Hải Dương và Quảng Yên). Tiếng tăm lẫy lừng “Làm anh hùng đâu đó” (“Chí anh hùng”). Đứng trên đỉnh cao danh vọng vì tài võ nghệ, vì “có tài thao lược”, và chính lúc đó, ông Hy Văn đã trở thành “người của bầu trời”, người đứng trên thiên hạ và thiên hạ. thế giới. Câu thơ có ngắt hơi (3-3-4-3-3-2), lặp từ “khi” ba lần tạo âm điệu hào hùng, thể hiện bản lĩnh phi thường, chí khí bất tận. mạnh:
“Khi diễn giả chào mừng / khi cố vấn / khi Toàn quyền Đông,
Bao gồm Chiến lược / Thực hiện tay / Ngất”.
Bốn câu tiếp theo (khổ giữa), ý thơ mở rộng, tác giả tự hào, khẳng định mình là một con người, một học giả có tài kinh bang tế thế. Trong lúc hỗn loạn, chàng xông pha trận mạc, giữ trọng trách trước mặt ba quân: “Bình Tây Tướng Quân”. Trong thời bình, ông giúp nước giúp vua, làm “Phủ doãn Thừa Thiên”. Đó là năm 1847, Nguyễn Công Trứ đạt đến đỉnh cao danh vọng. Ông từng nói: “Khi làm tướng không lấy làm vinh, khi làm lính thú cũng không lấy làm xấu hổ”. Sau 30 năm làm quan, Nguyễn Công Trứ về quê học sĩ, năm ấy ông vừa tròn 70 (1848):
“Tại giải đấu hàng năm,
Cõng bò vàng ngựa sướng ngất ngây”.
Trở về với cuộc sống đời thường, Thường Trụ cư xử ngược đời, có vẻ giễu cợt cuộc đời hết sức ngây ngất. Vị quan lớn từng là “ngựa xe” nay chỉ cưỡi một con bò vàng và để một con bò mang đồ của ngựa. Cả người đàn ông và con bò vàng đều ngây ngất. Như một thử thách dành cho “cái miệng” ấy. Đến nay, người đời vẫn cười và ngâm lại bài thơ viết trên mương của ông Hy Văn:
“Xuống ngựa, lên xe, suy nghĩ thoải mái,
Mùi của suy thoái với khuyến mãi.
Tian Yuan đi xe lăn,
Hãy để bức màn sẵn sàng che miệng thế gian.”
Tám câu tiếp theo trong hai khổ thơ thừa nói lên lối sống xuất thần. Xưa ông là một đại thần, một danh tướng – “kiếm và cung” – nhưng nay ông sống hiền lành, giản dị “thế là từ bi”. Viếng chùa, thăm những danh lam thắng cảnh “Có núi có mây trắng”, chàng dắt theo “đôi cô”, những cô cung nữ xinh đẹp với “gót tiên”…
“Hãy nhìn xem, những ngọn núi được bao phủ bởi mây trắng,
Một tay cung kiếm nên được thông cảm.
Thần tiên theo đôi dì,
Đức Phật cũng buồn cười về việc ngất xỉu…”
Anh ấy đã sống hết mình và chơi hết mình. “Phật còn cười, cũng ngất” là một bài thơ đặc sắc. Bản thân bài hát gợi lên một chút hóm hỉnh. Đức Phật cười hay thế gian cười? Hay ông Hy Văn đang tự cười mình? Tránh vòng danh lợi thì chuyện “lỗ lãi” là chuyện đời, cũng như “Thất mã tái ông”, chẳng thèm làm gì! Chuyện “khen, chê” của thiên hạ xin hãy bỏ qua, như gió đông (xuân) thổi. Có can đảm và tự tin vào tài năng và đức độ của mình, họ mới có thái độ tiêu cực như vậy, họ dám sống vượt lên trên mọi thứ thế gian. Bạn có biết Nguyễn Công Trứ là một nhà Nho được đào tạo ở cửa Khổng và sân Trịnh, một vị quan lớn của triều Nguyễn, thì bạn mới thấy được phần nào tính cách của ông, một lối sống khác, một cá tính khác, rất phóng khoáng, Phong cách và sự khéo léo của anh ấy rất hiếm.
Không màng “được, mất”, bỏ qua mọi lời dị nghị, khen chê, anh sống tự nhiên, hồn nhiên, vô cùng thoải mái và dễ chịu. Tuy ngây ngất, nhưng trong sáng, thanh cao. Đây là hai dòng hay từ “Swoon Song”:
“Khi ca/khi anh uống/khi anh uống/khi anh hát/
Không bạn bè/không tiên nữ/không âm mưu.”
Cách ngắt nhịp 2, nghệ thuật hoà thanh (bằng, ba), nhấn giọng, thể hiện sự trùng điệp (khi…không…) đã tạo cho câu thơ giàu nhạc điệu, thể hiện sự thư thái và tràn đầy tình cảm. ham sống, thanh cao không vướng bụi trần. Chỉ cần đọc to và hát, lắng nghe tiếng đàn hạ, nhịp trống và nhịp trống, chúng ta có thể cảm nhận được thơ và nhạc đã hòa quyện vào những câu thơ đẹp như thế nào! Cực tài, đa tài.
Khổ thơ chỉ kể 3 câu. Câu cuối tên là “keo” chỉ có 6 chữ:
“Không trái thì Nhạc cũng nhập Hán, Phù,
Vua chính trực, tôi cho ngài vẹn đạo chung,
Cuộc đời ai sung sướng như anh!”
Nguyễn Công Trứ luôn tự hào khẳng định mình là một vị trung thần, hết lòng “vua tôi”. Đó có phải là một lối sống “tinh thần” “vượt qua”? Ông không những không sợ bị chê cười mà còn tràn đầy tự hào về “lối sống phi thường” đó, ông đã viết trong bài “Món nợ thương tiếc”:
“Chí Đường gặp giang san,
Con đường là trung thành, lời nói là một đội quân kề vai.”
Tài năng và danh tiếng mà Nguyễn Công Trứ để lại cho đất nước và nhân dân không thua gì Trại Tuấn, Nhạc Phi, Hàn Ký, Phù Bát – những bậc hiền tài thời Hán, Tống ở Trung Quốc. Hai so sánh gần xa, trong ngoài, nam bắc, tác giả kết thúc bài thơ bằng một “anh” điềm đạm, hào hùng: “Đời ai ngất ngây như anh!”. Cái tôi phi thường của nhà thơ bị bộc lộ đến tột độ.
Tóm lại, với Nguyễn Công Trứ, cần phải có tài, phải có danh, phải “khá là vua tôi” mới trở thành “vĩ nhân”, “ngất ngưởng”. Và lối sống xuất thần của Nguyễn Công Trứ thể hiện tài hoa, tài tử, không ô uế, “không vướng bận”, không lối thoát. Sự sang trọng mới tuyệt vời.
Đề, đề thi “bài hát hay” Ông. của Hy Vân rất độc đáo. Cách thể hiện của nhà thơ cũng rất độc đáo. Một thế kỷ sau, thi sĩ Tản Đà cũng có nhiều bài thơ nói và viết đậm chất “ngông”. Một bên đẹp xuất thần nhưng tài hoa, một bên ngốc nghếch nhưng lãng mạn đến nhàm chán.
Thơ nói của Nguyễn Công Trứ đã đạt đến đỉnh cao của nghệ thuật. Những câu chữ Kanji mang đến sự bề thế và uyên bác. Thơ và nhạc kết hợp hài hòa, lôi cuốn, hấp dẫn. Trong thơ ca cổ điển Việt Nam, Nguyễn Công Trứ, Cao Bá Quát, Dương Khuê, Nguyễn Khuyến, Tản Đà… là những nhà thơ lớn đã để lại hàng loạt thơ thất ngôn hay. Nguyễn Công Trứ đã tạo nên một giọng điệu mạnh mẽ, hào hùng, chất tài tử hòa quyện với chất anh hùng, nghĩa hiệp và chất nam nhi. Đó là phong cách nghệ thuật, cốt lõi và bản sắc của thơ nói Nguyễn Công Trứ. “Bài ca xuất thần” thực sự là “Bài hát từ trái tim” của anh Hy Văn, mang đến cho chúng ta sự giải trí tuyệt vời.
Phân tích bài “Bài ca ngất trời” của Nguyễn Công Trứ.
