rút gọn câu
VÀ – CÂU TRẢ LỜI LÀ GÌ?
1. Cấu tạo của hai câu sau có gì khác nhau?
a) Học ăn, học nói, học gói, học mở.
(Tục ngữ)
b) Học ăn, học nói, học gói, học mở.
2. Tìm các từ có thể làm chủ ngữ của câu (a).
3. Theo em tại sao câu (a) lại lược bỏ chủ ngữ?
4. Trong những câu in đậm dưới đây, câu nào bị lược bỏ thành phần nào? Tại sao?
a) Hai hoặc ba người đang đuổi theo anh ta. Có ba, bốn người, rồi sáu, bảy người trong số họ.
(Nguyễn Công Hoan)
b) – Khi nào bạn đi Hà Nội?
– Ngày mai.
| * Nhớ:
Khi nói hoặc viết có thể lược bỏ một số bộ phận của câu, tạo thành câu rút gọn. Việc lược bỏ một số thành phần câu thường nhằm các mục đích sau: |
II – CÁCH SỬ DỤNG câu ngắn gọn.
1. Những câu in đậm dưới đây còn thiếu bộ phận nào? Có nên rút gọn câu như vậy không? Tại sao?
Vào sáng chủ nhật, trường tôi tổ chức một chuyến đi cắm trại. Có một đám đông lớn trong sân trường. Chạy vòng quanh. Nhảy dây. Chơi tàu kéo.
2. Câu văn rút gọn (in đậm) dưới đây cần thêm những từ gì để thể hiện phép lịch sự?
– Mẹ ơi, hôm nay con được 10 điểm.
– Bạn thật là giỏi! Bài hát nào được 10 điểm?
– Bài kiểm tra toán.
Từ hai bài tập trên, hãy cho biết: Khi rút gọn câu cần chú ý điều gì?
| * Nhớ:
Khi rút gọn câu cần chú ý: – Không làm cho người nghe, người đọc hiểu sai hoặc hiểu chưa hết nội dung của câu; |
III – THỰC HÀNH.
1. Câu tục ngữ nào sau đây là câu rút gọn? Những bộ phận nào của câu được rút gọn? Tại sao lại rút gọn câu như vậy?
a) Con người là hoa của đất.
b) Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.
c) Nuôi lợn ăn cơm nằm, nuôi tằm ăn lúa đứng.
d)Tấc đất tấc vàng.
2. Tìm câu rút gọn trong các ví dụ dưới đây. Trả về các thành phần câu bị cắt ngắn. Giải thích vì sao ca dao thường có nhiều câu rút gọn trong thơ.
Một)
Bước qua Đèo Ngang, bóng người lái đò
Cây chen đá, chen hoa lá.
Cúi dưới núi, lãng phí một vài chú,
Một vài chợ dân sinh lẻ tẻ bên bờ sông.
Nhớ nước đau lòng, người con của dân tộc,
Thay miệng ngậm ngùi mỏi mòn.
Dừng lại, dừng lại, bầu trời, núi non, nước,
Một phần của tôi với hoàn cảnh của tôi.
(Bà Huyện Thanh Quan)
b)
Có tin đồn rằng vị tướng này nổi tiếng,
Anh ấy cưỡi ngựa một mình, anh ấy không giữ ai cả.
Bân khen rằng: “Có tài mới được”.
Tặng áo hai xu.
Nếu bạn đang chiến đấu với kẻ thù, hãy chạy trước
Lao vào trận chiến để hạ lưỡi kiếm của kẻ thù (!)
Giặc sợ, giặc tháo chạy,
Về kêu mẹ mổ gà.
(dân gian)
3. Vì sao cậu bé và người khách trong câu chuyện dưới đây hiểu lầm nhau? Bạn học được bài học gì từ câu chuyện này?
ANH ĐÃ BIẾN MẤT
Người đàn ông phải ra đi nói với con trai mình:
– Ở nhà có ai hỏi thì bảo bố đi!
Sợ tôi chơi quên, anh viết mấy câu vào tờ giấy, đưa cho tôi và bảo:
– Nếu ai hỏi thì cứ đưa giấy này.
Đứa trẻ lấy tờ giấy và bỏ vào túi. Cả ngày không ai hỏi. Đêm đến, ông đốt đèn, lấy giấy ra xem nhưng không may ông để giấy cháy.
Hôm sau ông khách chơi lại hỏi:
– Bố em có nhà không?
Cậu bé im lặng hồi lâu, chợt nhớ ra, sờ túi không thấy tờ giấy, bèn nói:
– Anh ta biến mất.
Vị khách sửng sốt:
– Bạn đã bao giờ bị lạc chưa?
– Dạ… tối hôm qua.
– Sao anh ấy biến mất nhanh thế?
– Ngọn lửa.
(Truyện cười dân gian Việt Nam)
4. Đọc truyện cười sau. Cho biết chi tiết nào trong truyện có tác dụng gây cười và phê phán.
HÃY THAM KHẢO
Có 1 thằng háu ăn, mỗi khi ngồi xuống mâm là nó chỉ bưng lên gắp, không thèm nhìn ai, không muốn nói chuyện. Một lần, khi ông đến ăn cơm ở một nhà nọ, một người khách thấy ông ăn uống thất lễ nên bắt chuyện. Khách hỏi:
– Tôi không biết anh ở đâu?
Anh chàng đáp:
– Cái này
Rồi anh cắm cúi ăn.
– Anh lấy bao nhiêu gái bao nhiêu trai?
– Mọi người.
Nói rồi anh lại nhặt lên.
Khách hỏi:
– Ông bà nội sinh ra nó còn sống không?
Anh chàng vẫn không ngẩng đầu lên nói:
– Chết tiệt!
(Truyện cười dân gian Việt Nam)
* Viết bài:
rút gọn câu
I. Thế nào là rút gọn câu?
Câu hỏi 1:
Câu (a): không có chủ ngữ, cụm động từ làm vị ngữ.
Câu (b): chúng em là chủ ngữ, cụm động từ học ăn, học nói, học gói, học mở là vị ngữ
Câu 2: Bạn có thể thêm us, Vietnamese, us, you, v.v. Nhiều từ có thể làm chủ ngữ trong câu (a)
Câu 3: Chủ ngữ của câu (a) được lược bỏ để làm vị ngữ cho động từ “học ăn, học nói, học gói, học mở”. trở thành một kinh nghiệm chung, một lời khuyên chung, đúng cho tất cả mọi người.
câu hỏi thứ 4:
– Câu “Rồi ba bốn người, sáu bảy người.” rút gọn vị ngữ; bởi vì vị ngữ của câu này có thể được xác định trên cơ sở của câu trước: anh ta đang đuổi theo anh ta.
– Câu “Ngày mai.” rút gọn cả chủ ngữ và vị ngữ; bởi vì có thể dựa vào câu đứng trước nó để hiểu: Ngày mai tôi sẽ ra Hà Nội. hoặc tôi sẽ đến Hà Nội vào ngày mai.
II. Cách sử dụng câu rút gọn.
Câu hỏi 1:
– Các câu “Chạy quanh. Nhảy dây. Chơi tàu kéo.” thiếu yếu tố vật phẩm.
– Rút gọn câu không phải lúc nào cũng phù hợp. Việc tuỳ tiện lược bỏ các thành phần câu như trên làm cho văn bản cụt lủn, khó hiểu.
câu thơ thứ 2:
Câu “Mẹ ơi hôm nay con được 10 điểm.” không có yếu tố mục. Nói ra câu văn khó hiểu (không biết ai được điểm 10); Hơn nữa, cuộc trò chuyện với cấp trên không nên quá ngắn. Câu “Bài kiểm tra toán.” Dù thiếu vị ngữ nhưng có thể thêm những từ ngữ lịch sự, chẳng hạn: Bài kiểm tra toán! hoặc bài kiểm tra toán của mẹ!
Câu 3: Vậy khi rút gọn câu ta phải chú ý
– Tránh làm cho người nghe (người đọc) khó hiểu hoặc hiểu sai nội dung cần nói;
Tránh thô lỗ, thiếu lịch sự khi sử dụng câu rút gọn.
III. Luyện tập.
Câu hỏi 1:
– Câu (2), (3) là câu rút gọn.
– Thành phần bị lược bỏ là thành phần chủ ngữ.
– Hai câu này, một câu nêu nguyên tắc ứng xử, một câu nêu kinh nghiệm sản xuất chung cho mọi người, có thể rút gọn chủ đề cho câu văn ngắn gọn hơn.
Câu 2: Câu rút gọn.
Một. rút gọn chủ ngữ
+ Bước vào Đèo Ngang dưới bóng người lái đò,
+ Dừng lại, dừng lại, trời, núi, nước,
– Trở lại:
Người bước người dừng là Bà Huyện Thanh Quan, tác giả bài thơ và căn cứ vào câu cuối của cách gọi “ta với ta” thì chủ ngữ của hai câu viết tắt là ta:
+ Em về Đèo Ngang dưới bóng xe,
+ Tôi dừng lại và đứng yên, trời, núi, nước,
b. rút gọn chủ ngữ
+ Nghe đồn là danh tướng,
+ Vừa cưỡi ngựa không cản ai.
+ Khen: “Đó là một tài năng mới,”
+ Tặng áo hai xu.
+ Đánh giặc thì chạy trước,
+ Lao vào trận chiến để hạ gục lưỡi kiếm của kẻ thù (!)
+ Về gọi mẹ đi mổ gà.
– Trở lại:
+ Vị tướng được cho là nổi tiếng,
+ Chàng cưỡi ngựa một mình, không dắt díu ai.
+ Vua khen rằng: “Đây là một nhân tài mới”.
+ Và tặng một chiếc áo khoác có hai đồng xu.
+ Tướng đánh giặc thì chạy trước,
+ Khi vào trận cởi khố địch (!)
+ Tướng quân về gọi mẹ mổ gà.
câu hỏi 3:
– Nguyên nhân hiểu lầm: khách và cậu bé không cùng chủ đề, khách hỏi về bố, cậu bé trả lời tin nhắn bố để lại.
+ Cậu bé dùng những câu thiếu chủ ngữ để trả lời khách: “Anh ấy đi rồi”, “Em ơi… đêm qua.”, “Cháy”.
+ Do hiểu lầm chủ ngữ trong câu nói của cậu bé là bố, khách còn dùng những câu thiếu chủ ngữ để hỏi: “Chắc là từ bao giờ?”, “Sao bố biến mất nhanh thế?” gây hoang mang. . Những hiểu lầm vẫn tiếp diễn.
– Để tránh những hiểu lầm như trường hợp trên, khi nói ta phải tránh dùng câu rút gọn trong những trường hợp không rõ nghĩa do ngữ cảnh gây hiểu lầm ở người nghe.
câu hỏi thứ 4:
Những chi tiết hài hước và phê phán là câu trả lời thuộc dạng háu ăn.
– Điều này → lẽ ra phải là: Tôi ở đây.
– Mỗi → lẽ ra phải là: Nhà tôi chỉ có một đứa con.
– Lời nguyền → lẽ ra phải là: Cha mẹ tôi đều đã chết.
Anh ta viết tắt quá mức để trả lời nhanh chóng mà không mất thời gian ăn uống.
Ý nghĩa: Phê phán thói háu ăn mất nhân cách, vô lễ với người khác, vô lễ với cha mẹ.
