Nói về việc đọc (trích dẫn)
(Chu Quang Tiềm)
nội dung:
Giáo dục[1] Không chỉ là đọc sách, mà đọc sách vẫn là một con đường quan trọng để giáo dục. Vì giáo dục không chỉ là việc của cá nhân mà là việc của cả con người. Mọi loại hình giáo dục cho đến giai đoạn hiện nay đều là thành quả của cả nhân loại nhờ khả năng phân bổ và tích lũy ngày đêm của nó. Những thành tích đó không bị chôn vùi, tất cả đều được ghi chép và đưa vào sổ sách. Sách là kho tàng quý giá lưu giữ di sản tinh thần của nhân loại, cũng có thể nói sách là cột mốc trên con đường tiến hóa học thuật.[2] của nhân loại. Nếu chúng ta muốn tiến lên từ cộng đồng văn hóa và học thuật của thời kỳ này, chúng ta chắc chắn phải lấy những thành tựu của nhân loại trong quá khứ làm xuất phát điểm. Nếu xóa bỏ tất cả những thành tựu mà nhân loại đã đạt được trong quá khứ, chúng ta có thể sẽ lùi lại hàng trăm năm, thậm chí hàng nghìn năm. Khi đó, dù có tiến lên, bạn cũng chỉ thụt lùi và trở thành kẻ lạc hậu.
Đọc sách là để trả nợ cho những thành tựu trong quá khứ của nhân loại, để ôn lại những kinh nghiệm và tư tưởng của nhân loại đã tích lũy được hàng nghìn năm trong vài thập kỷ ngắn ngủi, để chỉ tận hưởng tri thức và lời nói khôn ngoan. Cái học mà ngày xưa nhiều người vất vả lắm mới có được. Với sự chuẩn bị như vậy, một con người có thể thực hiện một cuộc hành quân dài[3] vạn dặm trên con đường học tập, để khám phá một thế giới mới.
Lịch sử càng tiến, di sản tinh thần của nhân loại càng phong phú, sách càng tích lũy nhiều, sách càng khó đọc. Tất nhiên, sách rất quý, nhưng chúng cũng chỉ là vật tích trữ. Có thể can thiệp vào nghiên cứu học thuật. Có ít nhất hai tác hại phổ biến. Đầu tiên, nhiều cuốn sách làm cho mọi người không phải là chuyên gia. Các học giả Trung Quốc cổ đại vì sách khó tìm nên đã mất cả đời để hoàn thành một cuốn sách[4]. Sách tuy đọc ít nhưng khi đọc thì đọc bằng miệng, ghi lòng ghi chép, ghi nhớ hoài, thấm vào tận xương tủy, biến nó thành nguồn động lực tinh thần mà Tôi không thể sử dụng tất cả cuộc sống của tôi. Bây giờ sách rất dễ tìm, một học giả trẻ có thể tự hào là đã đọc hàng ngàn cuốn sách. “Thoạt nhìn” thì nhiều nhưng “tồn đọng” lại rất ít, cũng giống như ăn uống, càng tích tụ nhiều thứ không tiêu thì càng dễ sinh ra đau bụng, nhiều tật xấu, mang tiếng nông cạn cũng từ đó mà sinh ra. cách ăn sống. Thứ hai, nhiều cuốn sách khiến người đọc lạc lối. Ngày nay, trong bất kỳ lĩnh vực nghiên cứu nào cũng đã có sẵn một thư viện đầy ắp sách, trong đó những tác phẩm cơ bản, đích thực phải đọc không quá vài nghìn, thậm chí vài cuốn. Nhiều người mới tham lam không có gì, lãng phí thời gian và năng lượng của họ vào những cuốn sách vô thưởng vô phạt.[5], nên việc bỏ lỡ cơ hội đọc những cuốn sách quan trọng và cần thiết là điều khó tránh khỏi. Công việc giáo dục giống như một trận chiến, cần phải tấn công một tòa thành kiên cố, đánh bại một đội quân địch tinh nhuệ và chiếm được một mặt trận quan trọng. Quá nhiều mục tiêu, che giấu sở trường, vừa đá đông, vừa đá tây, hóa ra lối đánh “tự tiêu”.
Đọc không phải là lấy nhiều, quan trọng nhất là chọn kỹ và đọc kỹ. Nếu đọc 10 cuốn sách không quan trọng thì không bằng dành thời gian và sức lực đọc 10 cuốn sách đó và đọc một cuốn sách thực sự đáng giá. Nếu bạn có thể đọc 10 cuốn sách trong một lần, thì không bằng cầm một cuốn lên và đọc nó 10 lần. “Sách cũ xem trăm lần cũng không chán – Nhớ kỹ tự ngẫm”, hai câu thơ ấy đáng để răn dạy bất cứ ai đọc cuốn sách.
Đọc sách vốn có ích cho bản thân, đọc nhiều không thể coi là vinh, đọc ít cũng không đáng xấu hổ. Nếu bạn đọc ít và đọc kỹ, bạn sẽ rèn luyện được tư duy sâu sắc, suy ngẫm tập trung và trí tưởng tượng tự do đến mức thay đổi tính khí.[6]; Đọc nhiều mà không nghĩ sâu, như cưỡi ngựa qua chợ, kho tàng tuy phơi bày hết, chỉ tổ bối rối ngắm hoa, ra về tay trắng. Có rất nhiều người trên thế giới đọc sách chỉ để tô điểm cho khuôn mặt của họ, giống như một người đàn ông giàu có khoe khoang tài sản của mình và chỉ biết đánh giá cao. Đối với việc học, cách đó chỉ là lừa dối mọi người, bởi vì anh ta là con người, cách đó thể hiện phẩm chất tầm thường và kém cỏi.
Sách đọc nên chia thành nhiều loại, một là đọc để lấy kiến thức chung mà ngày nay mọi công dân trên thế giới đều phải biết, hai là đọc để giáo dục nghề nghiệp. Muốn có kiến thức phổ thông thì bây giờ cấp 3 và năm nhất đại học đều có lớp, chỉ cần chăm chỉ học là đủ. Nếu học chăm chỉ mà chỉ đọc thuộc lòng sách giáo khoa thì cũng không ích gì, mỗi môn phải chọn từ 3 đến 5 cuốn để xem kỹ. Tổng số môn kiến thức chung không quá mười môn, mỗi môn tự chọn từ 3 đến 5 cuốn, tổng số sách phải đọc không quá 50 cuốn. Đây không thể coi là một yêu cầu vô lý. Nói chung là số sách mà một người đã đọc, không những thế, nếu họ không được lợi ích thực sự vì họ không có sự lựa chọn, khi cần đọc kỹ thì họ đọc qua loa.
Kiến thức phổ thông không chỉ cần thiết cho các công dân hiện tại của thế giới, mà ngay cả các nhà khoa học chuyên nghiệp cũng cần thiết. Khoa học hiện đại phân loại nghiêm ngặt, những người chỉ chuyên về một nền giáo dục hầu hết đều đóng cửa trong lĩnh vực của họ, lấy cớ chuyên môn, họ không muốn biết những nền giáo dục liên quan. Điều này có thể cần thiết cho các nhiệm vụ nghiên cứu, nhưng đối với đào tạo chuyên ngành thì đó là một sự hy sinh. Vũ trụ là một chỉnh thể hữu cơ vốn có, các quy luật bên trong có quan hệ chặt chẽ với nhau, hễ tiếp xúc với đâu thì nhất định có quan hệ với nhau, cho nên các loại nghiên cứu quy luật tuy bề ngoài cũng có sự khác biệt với bên ngoài. , mà trên thực tế là không thể tách rời. Trên thế giới không có nền giáo dục nào biệt lập với các nền giáo dục khác. Ví dụ, khoa học chính trị[7] thì nó phải liên quan đến lịch sử, kinh tế, luật pháp, triết học, tâm lý học, ngoại giao, quân sự, v.v. Nếu một người không biết về những giáo dục liên quan này, hãy học một điều. Nếu chỉ học chính trị, chúng ta tiến lên càng khó, giống như con chuột chui vào sừng trâu, càng chui vào càng hẹp, không tìm được lối ra.
Các nền giáo dục khác cũng vậy, không biết nhiều thì không chuyên, không biết thì không hiểu. Biết trước, sau hiểu chắc, đó là mệnh lệnh để thông thạo bất kỳ nền giáo dục nào. Trong lịch sử học thuật, bất kỳ ai đạt được thành tựu lớn trong bất kỳ lĩnh vực nào đều phải có nền tảng sâu rộng trong nhiều ngành học thuật khác.
Ghi chú:
[1] Giáo dục: kiến thức có được thông qua học tập.
[2] Academic: hệ thống kiến thức khoa học.
[3] Trường chiến: có hai nghĩa chính: 1) trận chiến lâu dài; 2) ra đi với mục đích cao cả. Trong văn bản, nó được dùng với nghĩa: phấn đấu lâu dài trên con đường học vấn.
[4] Kinh điển (ở đây dùng với nghĩa kinh điển): sách dùng làm khuôn mẫu cho một học thuyết, giáo lý.
[5] Vô tội và vô hại: không sử dụng, không ảnh hưởng, nhưng cũng không gây hại.
[6] Tính khí: đặc điểm về cường độ, nhịp độ của các hoạt động tâm lý của một cá nhân (ví dụ: tính khí điềm tĩnh, tính khí mạnh mẽ).
[7] Khoa học chính trị: nghiên cứu về tổ chức và đời sống chính trị của xã hội, các vấn đề chính trị nội bộ và quan hệ quốc tế, v.v.
Nguồn: Chu Quang Tiềm, trong “Trung Quốc danh nhân bàn việc đọc sách vui buồn”, Bắc Kinh, 1995, Trần Đình Sử dịch.
BÀI TẬP.
Câu hỏi 1. Luận điểm của bài viết này là gì? Dựa vào bố cục của bài viết, hãy tóm tắt các luận điểm của tác giả khi khai triển vấn đề.
Câu 2. Qua phần trao đổi của Chu Quang Tiến, bạn thấy sách quan trọng như thế nào, đọc sách có ý nghĩa gì?
Câu 3. Muốn học và đọc sách có hiệu quả, tại sao trước hết phải biết chọn sách để đọc? Cách chọn của tác giả?
Câu 4. Phân tích nhận xét của tác giả về phương pháp đọc. Học cách tranh luận, được trình bày trong phần này.
Câu 5. Bài viết Bàn luận về Đọc sách rất thuyết phục. Bạn nghĩ nó bao gồm những yếu tố cơ bản nào?
Câu 6. Nêu rõ điều bạn quan tâm nhất trong quá trình học “Nói về việc đọc sách” của Chùa Quang Tiềm.
* Soạn bài:
Nói về việc đọc (trích dẫn)
(Chu Quang Tiềm)
câu hỏi 1:
Luận điểm của bài viết này là sự cần thiết của việc đọc sách và phương pháp đọc sách.
Luận điểm của tác giả khi triển khai vấn đề:
Tầm quan trọng và ý nghĩa của việc đọc sách.
– Những khó khăn và nguy hiểm của việc đọc sách trong tình hình hiện nay.
Cách chọn sách để đọc và cách đọc hiệu quả.
câu thơ thứ 2:
Sách có tầm quan trọng to lớn đối với đời sống con người nói riêng và xã hội nói chung.
Để phát triển và trưởng thành, con người phải tiếp thu và kế thừa một cách sáng tạo những tri thức, kinh nghiệm và thành tựu mà nhân loại đã khai phá và tích lũy được trong quá trình phát triển lịch sử.
Sách là kho tàng kinh nghiệm và là di sản tinh thần quý báu của nhân loại.
– Đối với mỗi người, đọc sách là cách tốt nhất để tích lũy kinh nghiệm sống và xã hội. Đọc sách còn là sự chuẩn bị cho hành trình dài vạn dặm trên con đường học tập, tích lũy tri thức, khám phá và chinh phục thế giới.
câu 3:
Sự phát triển như vũ bão của khoa học công nghệ đã tạo ra sự bùng nổ thông tin. Số lượng sách in ngày càng nhiều, nếu không có sự chọn lọc và xử lý thông tin một cách khoa học, con người rất dễ bị nhầm lẫn trước kho tàng tri thức khổng lồ mà nhân loại đã tích lũy được. Chu Quang Tiềm đã chỉ ra rất đúng những mối nguy chung:
– Nhiều sách khiến người không chuyên dễ rơi vào lối “ăn tươi nuốt sống” đọc không tiêu, không biết tư duy.
Nhiều cuốn sách khiến người đọc khó lựa chọn, lãng phí thời gian và sức lực vào những cuốn sách không thực sự bổ ích.
Theo tác giả, việc chọn sách để đọc là cần thiết:
– Đừng đọc nhiều, đọc bừa bãi mà hãy đọc kỹ càng, cẩn thận những cuốn sách thực sự có giá trị và hữu ích với mình.
– Cần đọc kỹ sách báo, tài liệu cơ bản thuộc lĩnh vực chuyên môn, nghiệp vụ của mình.
– Trong khi đọc chuyên sâu, đừng coi thường những cuốn sách thông thường, gần gũi với chuyên môn của bạn. Tác giả khẳng định: “Trên đời không có giáo dục biệt lập, không có quan hệ lân cận”, cho nên “không biết giỏi thì chuyên, không biết thì không hiểu. Biết trước, rồi hiểu cho chắc, đó là mệnh lệnh để thông thạo bất kỳ nền giáo dục nào.”
câu 4:
Việc lựa chọn sách để đọc là một yếu tố vô cùng quan trọng trong cách bạn đọc. Nhận xét của Chu Quang Tiềm về phương pháp đọc sách rất sâu sắc, nhưng cũng rất gần gũi, dễ hiểu, thể hiện chung ở mấy điểm sau:
– Không đọc lướt, vừa đọc vừa suy nghĩ, “suy nghĩ tích lũy trí tưởng tượng”, nhất là với những cuốn sách có giá trị.
– Không nên đọc tràn lan, sách nào cũng đọc mà phải đọc có kế hoạch, có hệ thống. Đọc có thể được xem như một bài tập, một sự chuẩn bị thầm lặng và vất vả.
Theo tác giả, đọc sách không chỉ là học tri thức mà còn là rèn nhân cách, học làm người.
câu hỏi 5:
Sức thuyết phục của một bài văn được tạo nên bởi những yếu tố cơ bản sau:
– Từ nội dung bài viết đến cách trình bày của tác giả ai cũng thấy hợp lý và thông cảm. Các ý kiến xác đáng, có lập luận chặt chẽ, sinh động và dễ hiểu.
– Bài viết có cái nhìn bao quát, cảm tính, các ý được dẫn dắt rất tự nhiên.
– Việc tác giả sử dụng nhiều hình ảnh qua cách so sánh vừa cụ thể vừa thú vị cũng là một yếu tố quan trọng tạo nên sức thuyết phục của bài viết.
II. Luyện tập.
Nêu điều em tâm đắc nhất khi học bài “Bàn về tập đọc”.
bài viết “Nói về việc đọc sách” của Chu Quang Tiềm đã đưa ra nhiều luận điểm đáng quý về việc đọc sách, trong đó tôi tâm đắc nhất là cách lý giải của tác giả về thực trạng đọc sách sai cách của nhiều người hiện nay. Tác giả chỉ ra một thực tế là nhiều người đọc sách chỉ chú trọng đến số lượng, đọc qua loa mà không chú ý đến chất lượng của ý nghĩa mà họ tiếp nhận. Cách đọc sai như vậy khiến người ta mất nhiều thời gian vào những cuốn sách vô bổ mà không thu nhận được kiến thức chuyên sâu. Bài viết nhắc nhở bạn đọc về cách đọc sách để bạn đọc suy nghĩ và rút ra cách đọc sách đúng đắn, hiệu quả.
Phân Tích Bàn Đọc Của Chu Quang Tiến
